nihil novi sub sole
Aksjologia Demokryta
Aksjologia (gr. αξιοs - godny, cenny + λογοs - nauka)
1. W węższym znaczeniu — szczegółowa teoria wartości, wchodząca w skład poszczególnych dyscyplin naukowych; dziedzina rozważań nad wartościami określonego rodzaju, np. moralnymi, estetycznymi, poznawczymi, ekonomicznymi, religijnymi.
2. W szerokim znaczeniu — ogólna teoria wartości, nauka o wartościach, wieloaspektowe rozważania teoretyczne dotyczące pojęcia wartości, wywodzące się z etycznych koncepcji dobra.
Aksjologia w szerokim znaczeniu zajmuje się:
w aspekcie teoretycznym:
analizą natury wartości (tego, co cenne, dobre), a więc zagadnieniem, czym jest wartość, jaki jest jej charakter (subiektywny, obiektywny, absolutny, względny itp.);
dociekaniem źródeł i mechanizmów powstawania wartości w aspekcie systematyzującym i postulatywnym;
podstawami i kryteriami wartościowania;
klasyfikacją wartości (np. wyodrębnianiem wartości autotelicznych, jako celów samych w sobie, oraz wartości instrumentalnych, służących do ich realizacji);
budowaniem ich hierarchii i ustalaniem, co stanowi wartość najwyższą (tzw. summum bonum);
ich statusem ontycznym, relacjami z innymi bytami, sposobami ich poznawania i realizowania w aspekcie socjologicznyczm i teoretyczno-kulturowym;
badaniem społecznego funkcjonowania wartości w danej epoce historycznej, zbiorowości społecznej i kulturze.
Problematyka aksjologii jest prawie tak dawna, jak sama filozofia. W czasach nowożytnych pojęcia wartości używał m.in. Kant.
Etyka:
a) eudajmonizm – najwyższą wartością jest zadowolenie, stan harmonii, równowagi i spokoju ducha; nad namiętnościami powinien panować rozum, który nakazuje zachować umiar; zarówno brak jak i nadmiar przyjemności niepotrzebnie zakłócają spokój ducha
b) intelektualizm – od przyjemności zmysłowych ważniejsze są przyjemności umysłowe
Estetyka:
a) mimetyczna teoria sztuki (mimesis)
|