[zCentrum]

Ludwik Stomma rozważania o szlachecko-inteligenckim samozakłamaniu w przedstawianiu losu chłopów
rozpoczyna fragmentami wierszy;
z poematu Jana Kochanowskiego (1530-1584) „Pieśń świętojańska o Sobótce;
„Wsi spokojna, wsi wesoła/ Który głos twej chwale zdoła?/
Kto twe wczasy, kto pożytki/ Może wspomnieć za raz wszytki?/…”
z sielanki ziemiańskiej Franciszka Dionizego Kniaźnina (1750-1807) (nadworny poeta Czartoryskich) „Pieśń wiejska”
„Wsi spokojna, wsi wesoła/ Śpiewać ciebie kto wydoła?/
Kto użytków, kto twej pracy/ Czuje rozkosz?/ my, wieśniacy…”

Oskar Kolberg (1814-1890), powszechnie uznawany za autorytet polskiego ludoznawstwa, w wielotomowym opracowaniu „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni,
muzyka i tańce” dopełnia obraz mitycznej polskiej wsi spokojnej, wsi wesołej. Pisze Stomma; Wbrew tytułowi
o „sposobie życia” chłopów nie znajdziemy w kilkudziesięciu tomach żadnych nieomal informacji. (…) Wieś Kolberga to już nawet nie wieś spokojna i wesoła, ale rozśpiewana i roztańczona do skretynienia, której obce wszelkie uciążliwości dnia codziennego, nie mówiąc już o jakichkolwiek problemach społecznych, głodzie, upokorzeniach etc.
Powołują się na konkretne relacje Autor przedstawia sytuację materialną chłopskich rodzin i moralną społeczności wiejskiej.
Cytuje „Pamiętniki chłopów” (Warszawa 1935) – przykład symptomatyczny, opisujący życie górali (którzy zawsze uchodzili za grupę wiejską szczególnie zamożną) ze Skalitego: „Na śniadanie jadają obiad kapustę ze ziemniakami i ziemniaki z >kiślem< (kwaśnym mlekiem); na obiad to samo i na wieczór również (…) Na Wielkanoc pieką tylko bogatsi. Na śniadanie w Wielkanoc jedzą zawsze >wajeśnice< z kołaczem lub chlebem i ze ziemniakami, lub kiśla polewkę z >brawcowego< [wieprzowego] mięsa. Na południe je, co kto ma. W święta te piją wódkę w domu.”

Dzisiejsze jarmarki tradycyjnej kuchni wiejskiej - prezentują nową tradycję.