[Martyna321]

Ocalmy od zapomnienia


Zagłębie

Historyk, naukowiec i popularyzator historii Zagłębia Dąbrowskiego.

Prowadząc działalność popularyzatorską na rzecz przybliżania historii regionu też obserwuję, że młodzi ludzie mają świadomość faktu, że Zagłębie Dąbrowskie to region z własną historią i odrębną tożsamością. Po drugie, wśród młodych ludzi istnieje spory głód wiedzy o historii Zagłębia, tej historii, która rozgrywała się na ulicach miast Zagłębia i w której bardzo często uczestniczył ich dziadek lub pradziadek.

Śląsk ma powstania śląskie, o których można się dowiedzieć ze szkolnych podręczników. O historycznych wydarzeniach w Zagłębiu raczej w podręcznikach szkolnych nie przeczytamy. Mało jest źródeł, w których znajdziemy informacje o regionie.
Ja bym powiedział nawet, że to, co możemy przeczytać, jest bardzo często zakłamaniem zagłębiowskiej przeszłości. Chodzi o to, że tak naprawdę Zagłębie Dąbrowskie zostało okradzione z historii.

Wielokrotnie podkreślałem, że Zagłębie rzeczywiście jest czerwone, ale czerwone od krwi, którą w tym regionie przelano za Polskę. Dlatego, że Zagłębie Dąbrowskie ma przepiękną kartę walki, najpierw w obronie Rzeczpospolitej, a potem w bojach o odzyskanie przez Polskę niepodległości. Pamiętajmy, że jeszcze zanim wykształcił się region, który później nazwano Zagłębiem Dąbrowskim i gdy ziemia ta wchodziła w skład Zachodniej Małopolski, to już w 1794 roku mieszkańcy tego obszaru pod wodzą Gabriela Taszyckiego z Wysokiej koło Chruszczobrodu, stanęli do walki w powstaniu kościuszkowskim. Bili się pod Racławicami, a tzw. jeźdźcy Taszyckiego, czyli mieszczanie i szlachta z okolic Będzina, Czeladzi i Siewierza, zdobyli w tej bitwie sztandar rosyjski. I kto dziś o tym pamięta w Zagłębiu?

Dzisiaj, kiedy nie ma już hut, kopalń, które tworzyły w ostatnich latach podstawy zagłębiowskiej tożsamości, 
należy przypomnieć te karty przeszłości, które stworzą mieszkańcom regionu poczucie dumy z przeszłości, przypomną prawdziwą drogę do budowy polskiej tożsamości narodowej Zagłębiaków i tych mieszkających tu z dziada pradziada, ale również wnuków i dzieci tych przybyłych tu do pracy w wielkim przemyśle w latach PRL-u.

Co więc ma ją tworzyć?
No właśnie bogata tradycja tej ziemi. Całkowicie zapomniana. Duma z przeszłości, którą wyznaczają takie daty w historii Polski, jak rok 1794, 1863, 1914, czy 1918.

Czyli Instytut Zagłębia Dąbrowskiego będzie miał trochę pracy, zwłaszcza przy przypominaniu tej przeszłości.
Dokładnie. To pokazuje, jak wielką lekcję mamy do odrobienia jako mieszkańcy Zagłębia. Ludzie powinni znać przeszłość ziemi, na której żyją. Także ci, których przodkowie stąd nie pochodzą.

A bohaterowie? Śląsk ma Korfantego. A w Zagłębiu? Może właśnie z braku bardziej wyrazistych, znanych postaci bierze się np. kult Edwarda Gierka?
Ależ skąd. Gierek był I sekretarzem PZPR, co nie jest powodem do dumy. Mamy prawdziwą zagłębiowską plejadę gwiazd. Na przykład Gabriel Taszycki z Wysokiej, jeden z głównych organizatorów insurekcji z 1794 roku i bliski współpracownik Tadeusza Kościuszki oraz propagator idei oświaty dla ludu. A w wieku XX chociażby Aleksy Bień, który w 1914 był jednym z pierwszych organizatorów akcji legionowej w regionie. W 1914 i 1915 roku to dzięki niemu i jemu podobnym, ponad 2 tysiące młodych chłopaków z Zagłębia ruszyło, by zasilić szeregi Legionów Polskich. W latach 20. Aleksy Bień został pierwszym prezydentem Sosnowca z PPS i w okresie swojej prezydentury zrobił wiele dla modernizacji miasta. Budowa kanalizacji, ale i powołanie biblioteki miejskiej, to inicjatywy, które miały uczynić z Sosnowca miasto na miarę XX wieku. Niewielu o nim pamięta.

Ślązacy mają swoją gwarę. Czy Zagłębie też?
Istnieje pojęcie gwary zagłębiowskiej, należącej do dialektu małopolskiego, ponieważ ziemie dzisiejszego Zagłębia to dawna Zachodnia Małopolska. Dlatego jeżeli współcześni rdzenni Zagłębiacy szukają korzeni swojej kultury, to sięgają do zwyczajów pochodzących z Małopolski.

prof. Dariusz Nawrot