[zCentrum]

Włocławek – nazywany w dawnych wiekach Starym Włocławiem, należy do najstarszych osad w Polsce, które powstały z wcześniej założonych pierwotnych grodów książęcych i targowisk położonych nad brzegami spławnych rzek.
Gród już około 1000-go roku istniał i należał do znaczniejszych grodów, obok Poznania i Gniezna.
Na znaczeniu i bogactwie mieszczanie włocławscy zyskali na handlu i spławianiu zboża kujawskiego Wisłą do Gdańska a miasto dochody czerpało pobierając cła od flisaków przepływających pod jego murami.

Sebastian Fabian Klonowic (1545-1602) w poemacie Flis, to jest Spuszczanie statków Wisłą i inszymi rzekami do niej przypadającymi wydanym w 1595 roku tak wspomina widok grodu,
który jeszcze wtedy posiadał mury obronne oraz widoczne z Wisły liczne budowle z cegły;

"Poniżej w lewo czerwieni się dawny
Włocławek, księżmi, cłem i piwem slawny,
Tam ci też pewnie zahamują statek,
Zapłać podatek".

Kazimierz książę kujawski i łęczycki zrzeka się na rzecz biskupa włocławskiego Michała Godziemby (biskupią stolicą jest od około lat 1122-1124) uprawnień do miasta i od 1255 roku Włocławek staje sie miastem katedralnym, a kasztelania włocławska przeniesiona zostaje do pobliskiego Brześcia. Biskupi na Kujawach nie sprawował żadnej władzy administracyjnej. Włocławek przez cały okres przed rozbiorami był w granicach, najpierw od 1267 roku Księstwa Brzesko – Kujawskiego, a później od 1402 roku Województwa Brzesko – Kujawskiego.
Własnością biskupów kujawskich pozostaje Włocławek poprzez całe dzieje Królestwa i Rzeczypospolitej, aż do drugiego rozbioru Polski w 1793 r. kiedy dekretem króla pruskiego przeszedł na własność rządu. Po kongresie wiedeńskim od 1814 roku miasto znalazło się w granicach Królestwa Polskiego (Kongresowego) zaboru rosyjskiego, w mieście ustanowiono urzędy powiatowe.

W Drugiej Rzeczpospolitej jest miastem powiatowym.
W PRL aż do 1975 roku jest siedzibą powiatu, następnie zostaje stolicą województwa.
Od 1999 roku ponownie miasto powiatowe. – niestety, bycie wojewódzką metropolią nie wyszło miastu na lepsze w relacji do poprzedniej powiatowości.

Na zwiedzenie miasta obecnie wystarcza kilka godzin, … to moja ocena rzeczywistej atrakcyjności turystycznej. Z pamiątek materialnych świetnej przeszłości, niewiele pozostało w stanie niezmienionym lub są niedostępne dla turystów. Z tych w pierwszej kolejności należy odwiedzić dwa obiekty.

Zbiory zgromadzone w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej przy ul. Słowackiego



Nieomal równocześnie z rozpoczęciem w roku 1908 działalności Oddziału Kujawskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego we Włocławku rozpoczęto starania o założenie muzeum regionalnego.
Powstało w 1909 roku, na zdjęciu obecna siedziba wybudowana w latach 1927 -1930.

Oczywiście katedra i otoczenie, dokąd dojdziemy idąc z Muzeum ulicą Brzeską w kierunku mostu na Wiśle.



Na zdjęciu katedra po restauracji całej bazyliki w końcu XIX stulecia.

Kopie zdjęć z publikacji „MONOGRAF]A WŁOCŁAWKA (WŁOCŁAWIA)” wydanej w 1933 roku
nakładem autora ks. dr Michała Morawskiego (1898-1940) profesora Seminarium Duchownego we Włocławku.

*****************************
Wizyty królów zawsze były związane z ważnymi wydarzeniami w historii Polski.

Ścisłe związki łączyły włocławskich biskupów z ostatnimi Piastami; królem Władysławem Łokietkiem wcześniej księciem na Brześciu Kujawskim, oraz jego synem Kazimierzem Wielkim, którego miejscem urodzin w 1310 roku był zamek (budowla nie istnieje) w sąsiednim Kowalu. Królowi Władysławowi w bitwie z Krzyżakami pod Płowcami w 1331 roku towarzyszył biskup włocławski Maciej Golanczewski swoją obecnością podtrzymując w rycerstwie zapał do walki.
Na zamku (budowla nie istnieje) brzeskim król Kazimierz Wielki w 1346 roku nadaje prawa miejskie Bydgoszczy.
Przed bitwą i po bitwie grunwaldzkiej u biskupa włocławskiego Jana Kropidło zatrzymuję się król Władysław Jagiełło z rycerstwem, gościł również we Włocławku w 1426 roku u biskupa Jana Pelli.
Przebywał wielokrotnie król Kazimierz Jagiellończyk w czasie trzynastoletniej wojny z państwem krzyżackim. W 1552 roku przebywa we Włocławku król Zygmunt August, a w 1576 król Stefan Batory. W r. 1593 król Zygmunt III Waza wstępuje do Włocławka wraz ze świtą całą w drodze do Szwecji. Powracający z Oliwy do Warszawy w 1660 roku król Jan Kazimierz z orszakiem przyjmowany jest biskupa Kazimierza Charbickiego.

Od 1 lutego do 25 maja 1790 r. przebywa Tadeusz Kościuszko, przygotowując reformę wojsk wielkopolskich.
Kujawianie czynnie uczestniczą w walkach kolejnych powstaniach narodowych.
Młodzież szkolna brała udział w akcji strajku szkolnym w 1905 roku zorganizowanym na obszarze całego Królestwa Polskiego.

W pierwszym roku niepodległości Polski z kilkudniowym pobytem zatrzymuje się we Włocławku wizytator Apostolski Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI.

Dzięki wsparciu mieszkańców obroniono miasto i udaremniono w sierpniu 1920 roku przeprawę przez most na Wiśle wojskom bolszewickim.

*****************************
Zapisane w historii miasto – jakie jest obecnie.
Niestety, bycie wojewódzką metropolią nie wyszło miastu na lepsze w relacji do poprzedniej powiatowości.
Jak jest spostrzegane, nie szczególnie co i o innych byłych miastach wojewódzkich można powiedzieć i napisać. Ot, jest garść refleksji Filipa Springera w zbiorze reportaży „Miasto Archipelag. Polska mniejszych miast” – i takie minusy i plusy ujemne.
Ale w drodze pomiędzy Płockiem a Toruniem warte postoju.