[zCentrum]

Ludwik Stomma
Polskie złudzenia narodowe
Wydawnictwo: Sens; Poznań 2006



Dwadzieścia refleksji o mitologizacji naszej historii, o mitach nienaruszalnych gdyż zwalniają nasz naród/społeczeństwo z odpowiedzialności za los Polski – to nie my, to inni.

„Co drażniło zawsze w Polsce przybyszów z zewnątrz? Mnogość spraw: brak tolerancji, klerykalizm, megalomania, kastowość, pijaństwo… Nade wszystko to jednak, i w tej mierze nic się nie zmieniło, że od razu mamy nad Wisłą
na wszystko nie tylko samousprawiedliwiającą, ale przy okazji obwiniającą innych odpowiedź. …”

W eseju „Chłop potęgą jest i basta” zawiera wiodącą historyczną konkluzję;
„Tymczasem chłop potęgą nigdy w Polsce nie był. Wręcz przeciwnie: najpierw był zniewolonym „chamem” pańszczyźnianym, później obywatelem drugiej kategorii. (…) To właśnie upodlenie warstwy chłopskiej, przy jednoczesnej karłowatości polskiego stanu trzeciego, było praprzyczyną większości nieszczęść dziejowych, jakie
spadły na Rzeczpospolitą, a po części i do dzisiaj stanowią jej upośledzenie.”

Jak gorzka, i aktualna, jest prawda o zakłamywaniu losu włościan/chłopów Autor przedstawia w eseju;
„Wsi spokojna, wsi wesoła”.