[Martyna321]

Witam !

Zagłębie Dąbrowskie

Zagłębie Dąbrowskie (hist. Zagłębie Polskie, niem. Dombrowaer Kohlebecken, Polnisches Kohlebecken)

- region geograficzno-historyczny i kulturowy w Polsce, położony w zachodniej części Małopolski, w widłach rzeki Białej Przemszy, Czarnej Przemszy i Brynicy.

Współcześnie region znajduje się we wschodniej części województwa śląskiego ....

Nazwa Zagłębie Dąbrowskie składa się z dwóch wyrazów o różnym kontekście znaczeniowym:

Nazwa Zagłębie nawiązuje do lokalizacji wgłębnej zasobów węgla kamiennego

Zalegające w regionie złoża węgla kamiennego, zlokalizowane w charakterystycznych wgłębnych nieckach (zagłębieniach) stanowiły pretekst do przeniesienia używanej wobec nich nazwy na cały obszar, na którym występowały. Termin ten wymyślił około 1850 roku Józef Cieszkowski – wówczas naczelny zawiadowca kopalni rządowych Zachodniego Okręgu Węglowego w Dąbrowie.

Człon Dąbrowskie został dodany na przełomie XIX oraz XX wieku i pochodzi od dominującego wówczas ośrodka przemysłowego, jakim była Dąbrowa Górnicza.

W niemieckiej literaturze fachowej region nazywany był najczęściej jako Polnische Kohlebecken, czyli Zagłębie Polskie (w opozycji do Zagłębia na Górnym Śląsku).

Nie ma pełnej zgodności co do dokładnych granic Zagłębia Dąbrowskiego. Najwyraźniejsza jest granica zachodnia, gdzie region sąsiaduje z Górnym Śląskiem oraz południowa, przebiegająca wzdłuż granic dwóch zaborów – rosyjskiego i austriackiego. Obie przebiegają wzdłuż podziałów historyczno-kulturowych i opierają się na rzece Brynicy oraz Przemszy Czarnej i Białej. Wschodnie i północne granice regionu są mało ostre.


Historia

Zagłębie Dąbrowskie jako region uformowało się w XIX wieku i dopiero od tego czasu można mówić o nim jako osobnym regionie. Do czasów rozbiorów Polski obszar ten (Będzin, Sławków) był częścią województwa krakowskiego. Część północno-zachodnia (Siewierz, Czeladź) stanowiła południową część dawnego księstwa siewierskiego.

Okres rozbiorów Polski

Po III rozbiorze teren ten należał krótko (1795–1807) do Prus jako nowo utworzona prowincja pod nazwą Nowy Śląsk, a następnie do Księstwa Warszawskiego w departamencie krakowskim i Królestwa Kongresowego (1815–1914) – najpierw jako część województwa krakowskiego, później guberni radomskiej, a po powstaniu styczniowym guberni piotrkowskiej.

Od początku XIX wieku region ulegał znacznym przeobrażeniom i napływowi ludności związanym z odkryciem na jego terenie pokładów węgla. Główna Dyrekcja Górnicza w Kielcach utworzyła tu wówczas Dozorstwo Olkusko-Siewierskie, a w 1833 roku, gdy pieczę nad rozwojem rządowych kopalń i hut przejął Bank Polski, zostało ono włączone wraz z dozorstwem pankowskim do nowo powstałego Zachodniego Okręgu Górniczego ze stolicą w Dąbrowie Górniczej. W 1848 roku została ukończona linia kolejowa łącząca Warszawę z Maczkami, tzw. Kolej Warszawsko-Wiedeńska.

Zrywy niepodległościowe

Pod zaborem rosyjskim miały tu miejsce walki w trakcie powstania styczniowego. Bitwa o Sosnowiec, zakończona sukcesem, pozwoliła na krótki okres kontroli tego terenu przez władze Rządu Narodowego. Podobna sytuacja powtórzyła się w trakcie rewolucji 1905 roku, kiedy to powołano do istnienia Republikę Zagłębiowską.

W II Rzeczypospolitej obszar Zagłębia wraz z Częstochową i Kielcami jako stolicą wszedł w skład województwa kieleckiego.

Zagłębie Dąbrowskie jest krainą historyczną, więc o jej stolicy można mówić jedynie w kontekście historycznym. Nie ma wątpliwości co do historycznej stolicy, którą jest Będzin, ponieważ jest najstarszym miastem regionu – prawa miejskie na prawie polskim uzyskał w 1346 roku.
Wikipedia

Pozdrawiam