96 lat temu, 6 grudnia 1921 roku we Lwowie (ale podawal jako miejsce urodzenia Raszkow), urodzil sie Marian Kołodziej, wybitny artysta plastyk, scenograf teatralny i filmowy.
Był to człowiek o bogatej osobowości. Można także użyć stwierdzenia, że nieco tajemniczy, bowiem nigdy nie ujawnił swej prawdziwej tożsamości. Posługiwał się imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzin swego przyjaciela, który został zamordowany w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Oficjalnie podawał więc datę urodzenia: 6 grudnia 1921 r. oraz miejscowość Raszków, w której miał przyjść na świat.
Wiadomo, że uczęszczał do gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim. Działał tam w ruchu harcerskim (drużynę prowadził ks. Lech Ziemski „Siwy Sokół”). Po wybuchu drugiej wojny próbował wraz z kilkoma kolegami uciec z kraju do Francji, by wstąpić do formującej się armii gen. Sikorskiego. Ochotnicy mieli spotkać się w Krakowie. Niestety gestapo udaremniło ich plany – wpadli w zasadzkę i zostali aresztowani. Wraz z nimi Marian Kołodziej. Osadzono go w obozie koncentracyjnym Auschwitz (wysłano go tam 14 czerwca 1940 roku wraz z pierwszym transportem więźniów). Otrzymał numer obozowy 432.
Stamtąd przerzucano go do innych obozów koncentracyjnych: Gross-Rosen, Buchenwaldu, Sachsenhausen i Mauthausen-Gusen. W obozach przebywał aż do zakończenia wojny. W międzyczasie został skazany na śmierć za „szpiegostwo przeciwko Rzeszy”, gdyż w obozie wstąpił do konspiracji. Rysował plany obozu, przemycane potem na Zachód. Dzięki pomocy współwięźnia ocalał.
W 1945 r. podjął studia na Wydziale Scenografii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jednym z profesorów-pedagogów na tej uczelni był w tamtym czasie Karol Frycz – malarz, scenograf, reżyser teatralny (1877 – 1963), a innym – prof . Czesław Rzepiński, artysta malarz.
(Rok 1975)
W 1950 r. po ukończeniu studiów Marian Kołodziej przyjechał do Gdańska i od tamtej pory, aż do emerytury, pracował w gdańskim Teatrze „Wybrzeże”.
(Tablica pamiatkowa poswiecona artyscie w kamienicy przy ulicy Mariackiej 12)
Wykonywał scenografie do spektakli dramatycznych i operowych wystawianych w różnych miastach w Polsce np. Poznaniu, Warszawie: Teatrze Na Woli, Teatrze Nowym, Ateneum; w Teatrze Nowym w Łodzi, Teatrze Śląskim w Katowicach; oraz za granicą: Sarajewie, Helsinkach, Brnie, Tampere, Pradze i Oslo.
Współpracował z takimi reżyserami jak Adam Hanuszkiewicz, Kazimierz Kutz, Stanisław Różewicz.
W latach 1957-70 projektował scenografie i kostiumy do trzydziestu dwóch filmów np. „Wolne Miasto”, „Westerplatte”, „Krzyż Walecznych”, „Głos z innego świata”, „Samotność we dwoje”, „Ludzie z pociągu”. Produkcje te powstawały pod kierunkiem takich reżyserów jak: Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Tadeusz Różewicz i Wanda Jakubowska.
W latach siedemdziesiątych był orędownikiem otwarcia w Gdańsku Muzeum Scenografii, do czego nie doszło.
Projektował ołtarze na uroczystości związane z wizytą Jana Pawła II w Gdańsku w latach 1987 i 1999 (i nadzorował ich wykonanie). Ołtarz z 1987 r. – słynny
„Okręt Kościoła”, który stanął na gdańskiej Zaspie – wielki średniowieczny żaglowiec z trzema masztami w formie krzyży; dla Papieża projektant przewidział miejsce na mostku kapitańskim.
Z kolei ołtarz z sopockiego hipodromu przypominał gigantyczną wyspę lub skałę zabudowaną figurami ludowych świątków i kaplic (w sumie sto pięć rzeźb wykonanych przez ludowych, kaszubskich twórców). Za projekt i realizację tego drugiego ołtarza otrzymał w 2000 r. Pomorską Nagrodę Artystyczną.
W 1989 r. przeszedł na emeryturę.
Za swą pracę otrzymał wysokie odznaczenie: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jednak odmówił jego przyjęcia z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.
W tym samym roku otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Gdańska, zaś w 2006 r. przyznano mu Złoty Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”, a w 2007 r. został Gdańszczaninem Roku. Ponadto w 1985 r. otrzymał nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia, w 1991 – nagrodę wojewody gdańskiego za całokształt twórczości, w 1995 – nagrodę Prezydenta Miasta Gdańska, w 1996 r. nagrodę teatralną wojewody gdańskiego za całokształt twórczości, w związku z 50-leciem Teatru „Wybrzeże”, w 1999 r. nagrodę „Koryfeusz scenografii polskiej”.
Na początku lat dziewięćdziesiątych zachorował, wystąpił u niego udar mózgu. Po tym incydencie zaczął rysować dzieło swojego życia:
„Klisze pamięci – labirynty Mariana Kołodzieja”, w którym zawarł swoje przerażające wspomnienia z czasu, kiedy przebywał w obozach koncentracyjnych. Był on dla artysty sposobem na oczyszczenia; bardzo osobistym wyznaniem, dlatego długo wahał się, czy zaprezentować go publiczności.
Cykl ten został w latach dziewięćdziesiątych zaprezentowany w kościele św.Trójcy; obecnie znajduje się w Harmężach koło Oświęcimia, w Centrum św. Maksymiliana Kolbego (w miejscu dawnego podobozu KL Auschwitz Harmense). Niektóre rysunki zostały utrwalone na płótnie i zaprezentowane we Włoszech.
W 2004 w Nadbałtyckim Centrum Kultury przedstawił wystawę cyklu portretów
„A to Polska właśnie. Theatrum Mariana Kołodzieja”, przedstawiających znanych polityków, biznesmenów i artystów, pokazując ich w krzywym subiektywnym zwierciadle swojej sztuki.
Cytat:
|
Tym razem sportretował postaci, do których należy kilkadziesiąt osób z pierwszych stron gazet, między innymi: Paweł Adamowicz, Mirosław Baka, Jolanta Banach, Renata Beger, Krystyna Chwin, Stefan Chwin, Małgorzata Dydek, Roman Giertych, Jerzy Hausner, Paweł Huelle, Roman Jagieliński, Aleksandra Jakubowska, Krzysztof Janik, ks. Henryk Jankowski, Andrzej Januszajtis, Wojciech Jaruzelski, Jarosław i Lech Kaczyńscy, Marek Kamiński, Jacek Karnowski, Jan Kozłowski, Ryszard Krauze, Jan Kulczyk, Grzegorz Kurczuk, Jan Ryszard Kurylczyk, Kazimierz Kutz, Jolanta i Aleksander Kwaśniewscy, Andrzej Lepper, Jerzy Limon, Mariusz Łapiński, Adam Małysz, Dorota Masłowska, Dariusz Michalczewski, Stanisław Michalski, Adam Michnik, Leszek Miller, Leszek Możdżer, Tomasz Nałęcz, Maciej Nowak, Józef Oleksy, Bogumił Osiński, Jerzy Owsiak, Longin Pastusiak, Marek Pol, Jan Rokita, Lew Rywin, Rudi Schubert, Krzysztof Skiba, Tadeusz Skutnik, Bruno Synak, Wojciech Szczurek, Michał Targowski, Donald Tusk, Lech Wałęsa, Michał Wiśniewski, Jan Zarębski...... i inni.
|
Zmarł 13 X 2009 r. w Gdańsku. Jego prochy znajdują się w Harmężach.
Ksiazka autorstwa profesora Józefa Borzyszkowskiego –
„Pro Memoria. Marian Kołodziej (1929-2009)”, wydana przez Instytut Kaszubski.
Zrodla:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Marian_Ko%C5%82odziej
http://www.gdanskstrefa.com/tajemniczy-scenograf/
http://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/ma...znia-auschwitz
"Między piekłem a Niebem" wizja Auschwitz w twórczości Mariana Kołodzieja
https://youtu.be/numjz6SsmlI
Klisze pamięci - Labirynty Mariana Kołodzieja, Harmęże, Franciszkanie OFMConv
https://youtu.be/8xf0_JMXAMo
Żona Mariana Kołodzieja wspomina swego męża.
https://youtu.be/byOjSlAuiS8
**
Watek ten jest zbiorem przeróżnych artykułów, fotografii znalezionych w Internecie i prasie oraz ksiazkach historycznych. Wpisy zawierają źródła i odnośniki.