Zwiedzamy małopolskę

[Kundzia]

Zachęcamy Państwa do odwiedzenia Małopolski, jednej z najbardziej malowniczych krain w Polsce, obejmującej karpackie szczyty Tatr, stare wapienne ostańce Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej i zielone pejzaże Pradoliny Wisły.

Małopolska od zawsze była rejonem pograniczna, przez który przetoczyła się niejedna wojenna nawałnica. Dziedzictwo tej historii to niezliczone zamki, warownie, forty, zbrojownie i bogate zbiory muzealne militariów, od tych najstarszych po najnowsze. Inną pozostałością wojennych pożóg są niezliczone historyczne cmentarze. Podczas I wojny światowej przez Małopolskę przebiegał front, który pozostawił po sobie ich przeszło 400.
W Małopolsce można zobaczyć średniowieczne warownie, renesansowe zamki czy cesarsko - królewskie forty. Wiele z najstarszych zabytków architektury obronnej popadło w ruinę podczas szwedzkiego potopu. Inne podupadły podczas obu wojen światowych i państwowego patronatu polski ludowej. W ostatnich latach niektóre z nich zostały odrestaurowane i przystosowane do wymogów zwiedzających. W niektórych, jak chociażby na krakowskim Wawelu, istnieje możliwość wynajęcia pokojów gościnnych, które wystrojem odbiegają nieco od królewskich komnat, ale to przecież miejsce się liczy.


WIELICZKA

Kopalnia Soli w Wieliczce to najstarsze na ziemiach polskich przedsiębiorstwo solne, którego początki sięgają średniowiecza. Przez całe stulecia była źródłem bogactwa kraju i materialnym fundamentem kultury - dzisiaj jest najchętniej odwiedzanym polskim obiektem turystycznym. Kilkusetletnia eksploatacja złoża soli kamiennej ukształtowała obecny układ przestrzenny wyrobisk górniczych. Skryte pod miastem, usytuowane na dziewięciu poziomach, sięgają głębokości 327 m. Podziemna Wieliczka to blisko 300 km chodników i ok. 3000 komór. Część udostępniona do zwiedzania obejmuje 3,5 kilometrowy odcinek, położony na głębokości od 64 m do 135 m.
Wspaniałe kaplice, urokliwe podziemne jeziora, oryginalne urządzenia i sprzęt, zachowane ślady prac górniczych dają wyobrażenie o zmaganiach ludzi z żywiołami, ich pracy, pasjach, wierzeniach. Wieliccy górnicy pozostawili po sobie dziesiątki rzeźb i płaskorzeźb solnych.
Po zwiedzaniu turyści odpoczywają w kompleksie komór 125 m pod ziemią, gdzie znajdują się sklepy z pamiątkami, poczta, restauracja.
W podziemiach wielickiej kopalni organizowane są konferencje, bankiety, śluby, bale sylwestrowe, koncerty, imprezy sportowe... Gościom często towarzyszą legendarne postacie kopalni: Skarbnik, Księżna Kinga, koncertuje orkiestra górnicza, odbywają się pokazy rzeźbienia w soli.
Pobyt pod ziemią jest szczególnie korzystny dla osób ze schorzeniami górnych dróg oddechowych oraz z alergią. Schorzenia te leczy się w Podziemnym Ośrodku Rehabilitacyjno-Leczniczym, w komorze Jezioro Wessel.
Wielicka kopalnia została w 1976r. wpisana do krajowego rejestru zabytków. Dwa lata później, w 1978r. znalazła się na Pierwszej Światowej Liście Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO, a w roku 1994 uznana została przez Prezydenta RP za Pomnik Historii Narodowej.

[Kundzia]

SZYBDANIŁOWICZA
Szyb ten zgłębiono w latach 1635-1640, kiedy to zarządcą kopalni był Mikołaj Daniłowicz. W czasach administracji austriackiej szyb przemianowano na – Rudolfa, od imienia syna cesarza Franciszka Józefa I.
Początkowo służył wyłącznie do wyciągania na powierzchnię soli, od XIX wieku zaczął pełnić funkcję szybu komunikacyjnego dla urzędników salinarnych i przybywających coraz liczniej turystów. Na powierzchni, nad otworem szybowym pracował kierat konny – drewniana maszyna wyciągowa, która obudowana była charakterystyczną dla górniczych miast kletą. W 1874 roku, kierat zastąpiono maszyną parową, zmieniając również budynek nadszybia na murowany. Po II wojnie światowej zainstalowano maszynę wyciągową o napędzie elektrycznym. Szyb Daniłowicza był wielokrotnie przebudowywany i pogłębiany. Obecnie łączy on powierzchnię ziemi z poziomem VI kopalni (ok. 243 m głębokości). Posiada dwa przedziały: schodowy (drabinowy) i wyciągowy (dla windy).
Zwiedzający schodzą przedziałem schodowym, pokonując 378 stopni, do podszybia szybu Daniłowicza na poziomie I – Bono.

KOMORA JANOWICE
Od początku trasy 0,285 km, poziom I, głębokość 63,8 m
Komora powstała w bryle soli w 1. poł. XVII wieku. W 1967 roku umieszczono w niej sześć naturalnej wielkości solnych figur, które wyrzeźbił Mieczysław Kluzek. Ilustrują one najpiękniejszą z wielickich legend opowiadającą o odkryciu soli kamiennej w Polsce. Sól odkryto w Małopolsce w połowie XIII wieku, w czasach panowania księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława Wstydliwego i jego żony Kingi. Według legendy, Kinga córka króla Węgier Beli IV, gdy dostała od ojca w wianie jedną z kopalń soli w Marmaroszu, wrzuciła do niej swój zaręczynowy pierścień. Pierścień królewny w cudowny sposób wraz z pokładami soli kamiennej przywędrował do Wieliczki. Po przybyciu do Polski władczyni rozkazała kopać we wskazanym przez siebie miejscu. Górnicy posłuszni jej woli, drążąc szyb znaleźli w pierwszej wydobytej bryle soli zaręczynowy pierś-cień królewny. Od tej pory soli w Polsce jest pod dostatkiem. Kinga – patronka górników została w 1999 roku kanonizowana przez Ojca Świętego Jana Pawła II.
W średniowieczne klimaty wprowadza turystów minispektakl. Za pomocą komputerowo sterowanego światła i dźwięku – turyści przenoszą się w czasy legendarnych początków wielickiej kopalni.
]

[Kundzia]

KOMORAMIKOŁAJAKOPERNIKA
Od początku trasy 0,225 km, poziom I, głębokość 64,4 m
Komorze nadano imię Mikołaja Kopernika, wielkiego polskiego astronoma, który najprawdopodobniej zwiedzał wielickie podziemia w 1493 roku, będąc studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W centralnej części komory ustawiono pomnik poświęcony uczonemu dla uczczenia pięćsetnej rocznicy jego urodzin. Monument wyrzeźbił w bryle soli Władysław Hapek, w 1973 roku.
Eksploatację soli zakończono w tym wyrobisku w 2. połowie XVIII wieku. Następnie było ono miejscem pracy kieratu konnego - drewnianej maszyny za pomocą, której transportowano sól z niższych poziomów na poziom I, aby następnie wyciągnąć ją na powierzchnię.
Wydrążona w bryle soli zielonej komora ocalała dzięki specjalnym, drewnianym zabezpieczeniom - kasztom. Są to charakterystyczne konstrukcje wykonane z drewnianych beli, które podtrzymują stropy wyeksploatowanych komór, przeciwdziałając naciskowi górotworu. Drewno używane do budowy maszyn górniczych i zabezpieczeń było materiałem niezastąpionym, gdyż sól działa na nie impregnująco.

[Basia.]

dobrze, że założyłaś ten wątek.

[Kundzia]

Kaplica św. Kingi jest najokazalszą i najbogatszą w swej formie podziemną świątynią. Założono ją w 1896 roku, w przestrzeni powstałej po eksploatacji olbrzymiej bryły soli zielonej. Jej długość to ponad 54 m, szerokość 15-18 m, wysokość 10-12 metrów. Łączy poziom II wyższy im. Braci Markowskich z poziomem II niższym im. Adama Mickiewicza. Wystrój kaplicy tworzony był przez blisko 70 lat (do 1963 roku) przez górników-rzeźbiarzy, z których najbardziej znani to: Józef i Tomasz Markowscy oraz Antoni Wyrodek.
]
Płaskorzeżby z kaplicy
]

[Kundzia]

Płaskorzeżby

[Kundzia]

Rekonstrukcje pracy górników




]

]

]

[Kundzia]

Komora spalona
Nazwa tej komory związana jest z pożarem, który przed wiekami rozgorzał w tej części kopalni niszcząc drewniane zabezpieczenia. Komora powstała w wyniku eksploatacji soli w XVII i XVIII wieku.
Przedstawiono w niej w sposób plastyczny zagrożenia zawałowe i gazowe występujące w wielickich podziemiach. Górotwór cały czas pracując zaciska przestrzenie wytworzone przez górników. Widoczne jest to na drewnianych stojakach tzw. świadkach, połamanych jak zapałki. Natomiast niebezpieczeństwo, jakie niósł ze sobą metan ilustrują postacie pokutników, wyrzeźbione w 1972 roku przez górnika Mieczysława Kluzka.

[/url]

Komora Sielec
Komorę zwaną Sielec rozpoczęto drążyć w łusce soli pokładowej spizowej w 1. poł. XVII wieku. W następnym stuleciu jej dolne partie zalała woda i dopiero w 1. poł. XIX wieku zabezpieczono ją i włączono do ówczesnej Trasy Turystycznej. Przy wejściu do komory, po prawej stronie, górnicy zawiesili niegdyś oleodruk z wizerunkiem Matki Boskiej Zwycięskiej.
Poprzecznica Kunegundy

Schodami w komorze Pieskowa Skała schodzimy na głębokość 90 m, na poziom II wyższy kopalni. Witają nas dwa krasnale wykute w soli, na początku XX wieku, przez górnika-rzeźbiarza Józefa Markowskiego.
W poprzeczni Kunegunda zachowały się oryginalne drewniane rynny służące do odprowadzania podziemnych wodnych wycieków. Wody ujmowano w kadzie skąd dalej transportowano je do specjalnych zbiorników. Z podszybi wodę wyciągano na powierzchnię w skórzanych workach (bulgach) lub w drewnianych kubłach. Do połowy XIX wieku funkcjonował w Wieliczce szyb Wodna Góra, służący wyłącznie do transportu na powierzchnię solanki.


Podszybie Kunegundy
Podszybie szybiku Kunegunda powstało w 1. poł. XIX wieku. Szybikiem tym transportowano urobek z komór położonych w poziomie II wyższym (Braci Markowskich) na poziom I (Bono). W latach 60. XX wieku umieszczono w tym miejscu figurki skrzatów solnych, wyrzeźbione przez Stefana Kozika. Skrzaty wykonują prace górnicze. Jest wśród nich kruszak, nosicz, wozak i cieśla. Górnicy opowiadają, że owe skrzaty, zwane też soliludkami mieszkają w podziemnym królestwie Solilandii, skryte przed wzrokiem ludzi. Czasami jednak pojawiają się w kopalni i pomagają górnikom w pracy. Oczywiście z ich obecności najbardziej cieszą się najmłodsi zwiedzający. Na cześć życzliwych i pracowitych skrzatów miejsce to nazwano Grotą Soliludków. Dzieci mogą tutaj posłuchać piosenki o Solilandii i obejrzeć specjalnie dla nich przygotowany bajkowy mini-spektakl stworzony przy pomocy komputerowo sterowanego światła i dźwięku.

[Kundzia]

Komora Pieskowa Skała
Komora Pieskowa Skała należy do najpiękniejszych miejsc w wielickiej kopalni. Górnicy rozpoczęli w tym miejscu wybieranie soli ze złoża pokładowego w XVII wieku, tworząc przestrzeń, która połączyła poziom I (Bono) kopalni z poziomem II wyższym (im. Braci Markowskich).
Pieskowa Skała posiada liczne kawerny i wnęki jak również „grzebienie solne” z widocznymi szramami. To efekty pracy górników zwanych kruszakami, którzy ręcznie za pomocą żelaznych kilofków odspajali od ociosów czystą sól. Na spągu komory zachowały się wykute w skale schody, po których tragarze zwani nosiczami przenosili drobną sól w specjalnych torbach (cumach) bądź w drewnianych nieckach. Następnie ładowano ją do beczek przy pomocy drewnianych łopat i ubijaków, przygotowując do transportu na powierzchnię.


Komora Kazimierza Wielkiego
Roboty górnicze rozpoczęto w tym miejscu w połowie XVIII wieku drążąc bryłę soli zielonej. W 1968 roku komorze nadano imię Kazimierza Wielkiego w 600-letnią rocznicę ustanowienia przez króla statutu dla Żup Krakowskich. Ten akt normujący zwyczajowe prawo górnicze, regulował zarządzanie kopalniami w Wieliczce i Bochni, warzelniami i gospodarstwem żupnym. Żupnik, jako administrator bądź dzierżawca, nadzorował w imieniu króla wydobycie i handel solą. W okresie staropolskim sól była artykułem bardzo drogim, gdyż służyła nie tylko do przyprawiania potraw, ale była podstawowym środkiem konserwującym. W XIV wieku wpływy z Żup Krakowskich stanowiły 1/3 dochodów skarbu państwa. Dzięki nim, przez wiele stuleci, finansowano budowę mieszczańskich kamienic w Krakowie, renesansowego zamku wawelskiego, licznych kościołów i klasztorów.
]

[Kundzia]

Sztygarówka
Przy poprzeczni Kunegunda w dawnym pomieszczeniu gospodarczym, wyeksploatowanym w 1864 roku (wewnątrz zachowana czytelna, kuta w soli data) zaaranżowano Sztygarówkę.
Sztygarówki (zwane także „sztygarkami”, „kapciorami”) to wyrobiska należące do miejsc o tzw. specjalnym przeznaczeniu, służące osobom pełniącym nadzór nad postępem robót górniczych. Przechowywano w nich m.in. narzędzia, mapy, lampy. Można w nich było znaleźć fragmenty ubioru, opakowania po tytoniu, pojemniki na wodę itp. Powstawały w miejscach (głównie przy szybach, szybikach) gdzie pracowano przez dłuższy czas. Po zakończeniu eksploatacji soli w danym rejonie komory adaptowano do nowych funkcji. Do wyrobisk specjalnych należały też kaplice, komory kieratowe, warsztaty stolarskie i powroźnicze.
]

Komora Michałowice
Wyrobisko to ma charakter unikatowy ze względu na swe rozmiary jak i sposób zabezpieczania. Jest ono pozostałością po eksploatowanej blisko 100 lat (od 2. poł. XVII do poł. XVIII wieku) pionowo zalegającej bryły soli zielonej.
Duże wymiary komory a szczególnie wysokość ok. 35 metrów, od początku jej istnienia wymuszały konieczność zainstalowania wzmocnień stropu i ścian.
Budowano zatem kaszty i mury z kostki solnej. Od lat 70-tych XIX wieku do początków XX wieku, wykonywano zadziwiającą swymi rozmiarami obudowę z drewnianych okrąglaków. Składają się na nią dwa wiązkowe filary, podpierające całą konstrukcję, między którymi wybudowano drewniane schody. Dodatkowo wzniesiono mur z kostki solnej i betonowo-ceglaną obudowę poprzeczni Rarańcza, tworząc podium dla kopalnianej orkiestry.
W 1963 roku, w komorze Michałowice ustawiono pomnik górnika wykuty w soli przez Mieczysława Kluzka.

Komora Drozdowice
Komora ta powstała w podobny sposób jak sąsiednie Michałowice. Również i tutaj, od końca XVII do poł. XVIII wieku, eksploatowano stromo zalegającą bryłę soli zielonej. Roboty prowadzono metodą ręczną klinową ścienną i podnóżną. Na solnych ociosach, z których odspajano kłapcie i ławy, zachowały się jej ślady. Na początku XX wieku komorę zabezpieczono, wznosząc kaszty oraz drewnianą dwukondygnacyjną konstrukcję, połączoną pomostami i galeriami. Przy wejściu, w jednym z kasztów wykonano dwie wnęki, w których osadzono pamiątkowe tablice z tekstami dawnych pieśni górniczych. Kolejna tablica wmurowana w 1900 roku, upamiętniająca 500-letnią rocznicę odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego, przypomina niegdysiejsze, silne związki Alma Mater z królewską kopalnią soli. To dzięki dochodom czerpanym z wydobywanej soli, władcy mogli wypłacać uposażenia profesorom Akademii Krakowskiej.
W Drozdowicach, w międzywojniu, urządzono wystawę muzealną prezentującą narzędzia i pamiątki związane z wielickim górnictwem.

[Wilhelmina]

Brawo, Lucynko. Pięknie nam demonstrujesz " podziemne miasto ". Mam wrażenie, jakbym znowu zjechała na dół. Wierzę, że nie zapomnisz też o miasteczku na powierzchni, którego historia sięga XI w. Nie ma tu tak wiele zabytków jak w ogromnym Krakowie, ale jest zamek, klasztor i Kościół Reformatów, czy drewniany Kościół Św Sebastiana.
Wprawdzie z mojego domu do Wieliczki jest 5 km, ale z ogromną przyjemnością odbędę ten wirtualny spacer.

[Nika]

Obejrzałam z zainteresowaniem.Nie byłam w kopalni,bo mam klaustrofobię.

[Kundzia]

Wilhelminko,powoli,nie wszystko w jeden dzień.Zaczęłam od dołu,będzie i góra,póżniej Bochnia itd .

[Kundzia]

Pochodzący z lat 1123-1125 dokument legata papieskiego Idziego, po raz pierwszy wymieniał łacińskie pojęcie "Magnum Sal" (Wielka Sól), z którego wywodzi się obecna nazwa miasta.Z wiekami nazwa się przekształcała aż doszła do dzisiejszej nazwy Wieliczka.
Historia Wieliczki wiąże się nierozerwalnie z odkrytymi tu w XXII w. pokładami soli kamiennejW1290 r. książę Przemysław II potwierdził wcześniejszy o rok dokument fundacyjny Henryka Probusa zezwalający braciom Jeskowi i Hysinboldowi założyć w Wielkiej Soli miasto na prawie frankońskim. Trzynastego wieku sięgają również dzieje wielickiego zamku który od początku pełnił rolę siedziby administracyjnej Żup Krakowskich– połączonych warzelni i kopalni soli w Wieliczce oraz Bochni
Wieliczkę z racji dużego znaczenia dla kultury i dziedzictwa ludzkości, wpisano w 1978 na prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa Kultury
Wielicki Magistrat w stylu tzw. neogotyku angielskiego


Atrakcje i zabytki
Muzea
Najważniejszym jest Muzeum Żup Krakowskich-Kopalnia Soli w Wieliczce
Zamek Żupny
Klasycystyczny kościół św.Klemensa z lat 1804-25. Wielicka fara klasycystyczna pochodzi z XIX w., fragmenty datuje się na XII i XIV w.
]

Kościół św,Sebastiana - modrzewiowy kościółek zbudowany w 1582 roku, a w 1589 nastąpiła jego konsekracja przez kardynała Jerzego Radziwiłła. Wnętrze kościółka zdobią unikatowe witraże krakowskiej firmy Żeleńskiego wg projektu Stanisława Matejki oraz polichromia wykonana przez Włodzimierza Tetmajera w 1906 roku.


polichromia w kościele


]

[Kundzia]

Rynek Górny — rynek wielicki pochodzi z okresu panowania Kazimierza Wielkiego, kiedy wójtem był Mikołaj Wierzynek. Jest placem w kształcie kwadratu, z którego odchodzi osiem ulic — po dwie z każdego narożnika. W dawnych wiekach przez rynek wiódł szlak handlowy z zachodu na Węgry. Drewnianą zabudową rynku zniszczył pożar. W 1776 roku przystąpiono do stawiania murowanych kamienic. W miejscu dawnego ratusza, który znajduje się w środku południowego boku placu rynkowego, została wzniesiona neoklasycystyczna rezydencja — pałac Przychockich. Władze kopalni nabyły pałac w 1818 roku.
Park Adama Miuckiewicza z XVIII w. i pomnik Adama Mickiewicza



Aleja Jana Pawła II to parkowa promenada w Wieliczce która wiedzie w sporej części środkiem dawnego Ogrodu Żupnego Powstała w roku 1998 jako trakt między szybem Daniłowicza, a centrum miasta. Na początku alei, tuż przy skrzyżowaniu z ul. Mikołaja Daniłowicza - widok na klasztor oo,Reformatów oraz część starego miasta z Zamkiem Żupnym i fasadą kościoła św.Klemensa .Ścieżkę przegradza mur o wys. 1 m, zrekonstruowany z kamieni piaskowcowych w miejscu Sredniowiecznych murów obronnych, opasujących miasto. W dowód szacunku dla papieża Polaka Jana Pawła II, który jako biskup krakowski - wielokrotnie odwiedzał Wieliczkę, Rada Miejska drodze tej, nadała miano Alei im. Jana Pawła II.

[Kundzia]

Zabytkowy kompleks kościelno -klasztorny oo.Franciszkanó -Reformarów


Pałac Konopków

Zabytkowa ulica Kopernika brukowana
]

[Kundzia]

Ulica Kopernika cd.



Wieliczka współczesna-
korty tenisowe


Hotel Turówka
]
Nowoczesny budynek Urzędu Skarbowego

[Wilhelmina]

Mam nadzieję, że Lucynka nie pogniewa się, że wsadzam swoje trzy grosze, ale odnoszę wrazenie, że pisząc o współczesnej Wieliczce, zakończyła pokaz historyczny.
Ponieważ Wieliczka posiada także resztki zamku, a sam zamek ulega rekonstrukcji, to niech i on znajdzie się na tym pokazie miasteczka.

Zamek w Wieliczce, wzniesiony w XIV w przez króla Kazimierza Wielkiego.
Zamek był kilkakrotnie przebudowywany i przez kilka stuleci był siedzibą Zarządu Żupy Solnej. W obrębie zabytkowego zespołu zachowały się fragmenty muru miejskiego wraz z gotycką basztą obronną. Uszkodzony przez bombę lotniczą w 1945 jest obecnie w odbudowie.



Widok zamku od strony wielickich plant


Widok od strony Alei Jana Pawła

[Wilhelmina]

Baszta z XIV wieku


Gotycka sala zamku

[Kundzia]

Jakże bym mogła sie pogniewać.Ja po prostu nie miałam tych materiałów jest,to wspaniale,że dołączyłaś do tego wątku,przecież on nie jest mój,i mile są widziane uzupełnienia.