Krajoznawstwo w górskich okolicach

[zCentrum]

[zCentrum]

Zdjęcie z publikacji PTTK ZG KTG
Władysław Krygowski człowiek gór
Materiały z sympozjum Kraków, 6 grudnia 2008 r.
pod redakcją Wiesława A. Wójcika
Kraków 2010

[zCentrum]

„Nigdy nie czułem w górach się samotny, chociaż wiele razy chodziłem bez towarzysza.
Była ze mną mapa i ona to uczyła mnie obcować stale z otoczeniem, z nazwami wierchów, dolin,
wsi i przysiółków, lasów i uboczy.”

Krygowski Władysław
Góry i doliny po mojemu - Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977, Wydanie I



Zdjęcie z publikacji PTTK ZG KTG "Władysław Krygowski człowiek gór"; Materiały z sympozjum Kraków, 6 grudnia 2008 r.;
pod redakcją Wiesława A. Wójcika; Kraków 2010

[zCentrum]

Wyjątkowy architektonicznie zabytek, renesansowy kasztel dominujący nad okolicą z malowniczej skarpy,
poniżej płynie rzeczka Ropa.
Do zwiedzania – bez opłaty, kiedy tam byliśmy.
Nieopodal kasztelu skansen budownictwa ludowego – urokliwie usytuowany.
Po prostu – warto tam pobyć.

[zCentrum]

Wieś Binarowa położona w powiecie gorlickim, około 4 km na północny zachód od pięknego zabytkowego Biecza,
wzmiankowana w 1348 roku kiedy od króla Kazimierza Wielkiego otrzymała przywilej lokacyjny.

Pierwsza wzmianka o kościele w Binarowej pochodzi z 1415 roku, obecna świątynia zbudowana około 1500 roku.
Gotycki drewniany obiekt p.w. św. Michała Archanioła, o konstrukcji zrębowej z wieżą o konstrukcji słupowej.
Wnętrze świątyni zdobi polichromia z XVI i XVII w. lustrująca sceny biblijne i z Nowego Testamentu
oraz widoki ówczesnego Biecza.
Cenny zabytek, na Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce, wpisany w 2003 roku
na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

[zCentrum]

Napisał zCentrum

Szymbark - renesansowy kasztel

[zCentrum]

Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogurodzicy w Owczarach.
Cerkiew znajdowała się we wsi już w 1420 r. Obecną drewnianą w 1653 roku wznieśli miejscowi grekokatolicy
jako świątynię parafialną.
Obiekt wpisany w 2013 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO.

Z Gorlic pieszo niebieskim szlakiem około 2 i pół godziny - przyjemna wędrówka, po drodze zabytkowe żołnierskie cmentarze z okresu wojny światowej 1914-1918.
PKS około 30 minut.

Łemkowska wieś Owczary (pow. Gorlice, gmina Sękowa),
Historyczna nazwa Rychwałd, od 1952 roku Owczary.
Pierwotnie lokowana na prawie niemieckim w 1323 roku, a od 1417 roku ponownie na prawie wołoskim.

[zCentrum]

Beskid Niski - kościół rzymskokatolicki w Haczowie, widok latem 2004 roku.

Kościół w Haczowie pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła.
Największa w Europie gotycka drewniana świątynia o konstrukcji zrębowej.

Haczów - wieś położona w województwie podkarpackim, w powiat Brzozów.
Założona przez niemieckich osadników, lokowana w 1352 przez Kazimierza Wielkiego na prawie magdeburskim.
Mieszkańcy byli wolnymi chłopami, jedna z najbogatszych wsi w czasach Galicji i Lodomerii.

[zCentrum]

[zCentrum]

Zdjęcie z monografii Haczowa, opracowanej przez Zygmunta JAŚLARA, wydanej w 1936 roku

HACZÓW NIEZWYKŁA OSADA SZWEDZKO- NIEMIECKA

[zCentrum]

Zygmunt Jaślar (1919 w Haczowie – 1941 w KL Auschwitz)
Do szkoły podstawowej uczęszczał w Haczowie, naukę kontynuował w Jaśle w Gimnazjum Państwowym im. Króla Stanisława Leszczyńskiego, tam zdaje egzamin maturalny w 1938 roku.
Pod kierunkiem prof. Józefa Staśki opracował monografię „HACZÓW NIEZWYKŁA OSADA SZWEDZKO- NIEMIECKA”

Józef Staśko (w 1900 w Czerniowcach na Bukowinie – w 1978 Krakowie), nauczyciel, działacz harcerski,
krajoznawca mianowany w 1977 roku Honorowym Członkiem Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego.
W latach 1933–1937 pracował w Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle, w którym założył
i prowadził uczniowskie Koło Krajoznawcze im. prof. Ludomira Sawickiego, które z jego inicjatywy jako pierwsze w Polsce rozpoczęło w 1936 publikowanie opracowań o tematyce krajoznawczej regionu jasielskiego.

[zCentrum]

Kazimierz Sosnowski w artykule Pogląd na Beskid Zachodni (Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego; rocznik 1914);
„Beskid Środkowy, czyli Nizki, ciągnący się od przełęczy Tylickiej po przełęcz Łupkowską (685 m.).”
„Beskid Nizki jest najniższą i najmniejszą częścią polskich Karpat; długość Jego nie dochodzi 100 km, a przeciętna wysokość wierzchołków wynosi 700 m. Jest to więc raczej pogórze, aniżeli pasmo górskie. Góry tutejsze zostały opanowane całkowicie przez człowieka, lasy ustąpiły miejsca pod uprawę roli, doliny obszerne, krajobraz mało urozmaicony, dlatego też Beskid Środkowy w turystyce nie obudził zainteresowania.”

Naturalnym skutkiem tej górskiej łagodności, do roku 1914 Beskid Niski, wtedy zwany Nizkim, był regionem mało atrakcyjnym dla miłośników turystyki górskiej.

W Niepodległej Polsce zainteresowanie tymi górami również było znikome,
Podjęto starania o zmianę tej sytuacji dopiero w 1935 roku, kiedy to Polskie Towarzystwo Tatrzańskie kończyło „Połączenie głównego szlaku Zachodnio - Beskidzkiego ze Wschodnio - Beskidzkim poprzez leżący odłogiem pas Beskidu Niskiego - w jeden wspaniały, olbrzymi, polski szlak Karpacki, godzien podziwu i uznania u swoich i obcych, jest zasadniczym powodem turystycznym, który skłania P.T.T. do zwrócenia uwagi na Łemkowszczyznę i na Beskid Środkowy.
Wśród nowych terenów górskich i narciarskich znajdzie turysta w Łemkowskim kraiku jeszcze wiele innych przedmiotów zainteresowania, na które autorzy artykułów zwracają uwagę, najgłówniejszym zaś będzie sam lud,
który z otaczającą go przyrodą stanowi nierozerwalną całość.”
- tak we wstępie do cyklu artykułów o Łemkowszczyźnie, w roczniku WIERCHY na 1935 rok,
pisał tenże sam Kazimierz Sosnowski.

Ta inicjatywa także nie przyniosła oczekiwanej poprawy.
Po drugiej wojnie światowej Beskid Niski opustoszał, ludność Łemkowską wysiedlono, góry pozostały puste,
również turystycznie.

Kraina Beskidu Niskiego - oryginalna krajobrazowo, wyjątkowa krajoznawczo, bogata leczniczo i rekreacyjnie,
zapisana historycznymi zdarzeniami, czeka na odkrywcę, na swojego doktora Chałubińskiego

PS.W działalności turystycznej członków Towarzystwa Tatrzańskiego/Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego,
rozpoczętej i prowadzonej w Zakopanem, dominowały Tatry z Pieninami, w mniejszym stopniu Gorce
oraz Beskidy Śląski i Żywiecki.
Dużym zainteresowaniem, po zbudowaniu linii kolejowych, cieszyły się Czarnohora, Gorgany, Bieszczady, góry Beskidu Wschodniego, ż bazą dla turystyki w Kołomyi; gdzie turystkę organizował Oddział Czarnohorski Tow. Tatrzańskiego.

[zCentrum]

Malownicza i wyciszająca panorama Skrzycznego (1257 m n.p.m.) z okolicy Sanktuarium na Górce.

Wędrujemy niebieskim szlakiem ze Szczyrku przez Klimczok (1117 m n.p.m.) na Szyndzielnię (1028 m n.p.m.).

[zCentrum]

kopia pocztówki

Pieniny, podobnie jak Tatry, najbardziej popularne miejsce majówkowych weekendów.

[zCentrum]

kopia pocztówki

Pieniny, widok z Zamkowej Góry na Sokolicę i Małe Pieniny

[zCentrum]

Widok ze szczytu Sokolicy na zakręt Dunajca koło Przechodk6w Wielkich, oraz na dolinę Leśnicy (w głębi).
(Fot. Si. Zwoliński).

Foto i cytat z artykułu w WIERCHY rocznik 1924, rok drugi

Kazimierz Sosnowski

Pieniny pod względem krajobrazowym i turystycznym.

Pieniny, to klejnot krajobrazu polskiego. Skarbiec krajobrazu polskiego nie jest w te klejnoty bardzo bogaty:
Tatry, Pieniny, Babia Góra z Pilskiem, Czarnohora, Gorgany, Ojców, Szwajcarja kaszubska, pobrzeże bałtyckie,
puszcza białowieska - to już prawie wszystko.
[…]

Na czemże polega ów urok Pienin, dzięki któremu nie wahamy się stawiać ich tak wysoko w rzędzie mirabiliów świata, zachwytu wyjątkowego godnych?

Sekret piękności Pienińskiego wąwozu leży w szalonych zakrętach Dunajca, jakie on czyni, przełamując się przez to niewielkie gniazdo skał wapiennych. Odległość końcowych punktów przełomu, od Czerwonego Klasztoru do Szczawnicy Niżniej, wynosi 2-4 km., a rzeka na tej przestrzeni ma bieg 3 1 / 2 razy dłuższy, t. j_ przeszło 9 km., i robi 7 wielkich
i kilka mniejszych zakrętów; są one tak ostre i nagłe, że cały przełom niejako dzieli się na kilka drobnych wąwozów, wśród których traci się z początku orjentację, powiększa się w wyobraźni rozmiary przełomu i nie zdaje się sobie sprawy, że te liczne, fantastyczne okolice są temi samemi, które już raz i drugi widziało, lecz coraz to z innego punktu i boku. Różnorodność widoków jest nie wyczerpana, ukształtowanie skalic nader fantastyczne. Strzelają one nad powierzchnię rzeki od 300 do przeszło 500 m. wzwyż, miejscami prawie prostopadle, to też robią wrażenie imponujące.

W Krakowie, styczeń 1924.

Kazimierz Ignacy Sosnowski (ur. 1875 w Niepołomicach; zm. 1954 w Krakowie)
wybitny propagatorów turystyki pieszej, krajoznawca, założyciel schronisk turystycznych, twórca szlaków ...

[zCentrum]

Pieniny – Sokolica (747 m n.p.m.)
Poniżej płynie Dunajec, przepaść prawie 100 metrowa.
Na zdjęciu jedna z reliktowych sosen. Niektóre z drzew rosną na szczycie Sokolicy od prawie 500 lat.
Pierwsi turyści zwiedzili szczyt w połowie XIX wieku, miejsce widokowe na Sokolicy (skąd wykonano foto) już w 1901 roku zabezpieczono metalowymi barierami.

[zCentrum]

[zCentrum]

[marta60]

Propozycja ode mnie - dla tych bardziej aktywnych seniorów.Mianowicie rafting górski w Alpach. Wyjazdy takie są organizowane na przykład tutaj:
http://www.m-canoe.pl/rafting

Organizują rafting na bardzo róznych poziomach trudności ( również te łatwiejsze dla początkujących). Głównie w górach na Słowacji czy Austrii.

Wszystko na autentycznych rzekach.