Kartka z kalendarza

[Kaima]

W 1755 roku urodził się Stanisław Staszic, uczony, ksiądz i filozof, jedna z najwybitniejszych umysłowości przełomu XVIII i XIX wieku. Rzecznik reform społecznych w okresie Sejmu Czteroletniego, po rozbiorach zaangażował się w działalność społeczną. Członek Towarzystwa Przyjaciół Nauk, członek Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, współorganizator Szkoły Uniwersyteckiej w Warszawie oraz Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach. Autor prac patriotycznych - "Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego" i "Przestrogi dla Polski". Zmarł 20 stycznia 1826 roku.

W 1917 roku w nocy z 6 na 7 listopada rozpoczęło się zbrojne powstanie bolszewików w Piotrogrodzie. Na miejsce Rządu Tymczasowego Kiereńskiego powołano nowy rząd - Radę Komisarzy Ludowych, któremu przewodniczył Włodzimierz Iljicz Lenin. Data ta jest uznawana za początek rewolucji październikowej.

W 1922 roku w Toruniu utworzono Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej. Obecnie to Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni.

W 1939 roku w akcji "Sonderaktion Krakau" hitlerowcy aresztowali, a następnie wywieźli do obozu koncentracyjnego w Sachsen-Hausen 144 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i 21 pracowników krakowskiej Akademii Górniczej. Po międzynarodowych protestach, w tym Benito Mussoliniego, 101 uwięzionych w wieku powyżej 40 lat zwolniono. Wielu z nich, wycieńczonych warunkami obozowymi, wkrótce zmarło. Niektórzy zostali powtórnie aresztowani i rozstrzelani w Oświęcimiu.

W 1948 roku w Gdańsku zwodowano pierwszy statek całkowicie zbudowany w powojennej Polsce „Sołdek” - rudowęglowiec, masowiec o napędzie parowym, o nośności 2560 DWT.

W 1950 roku na scenie warszawskiego Teatru Polskiego wystąpił z premierowym przedstawieniem Państwowy Zespół Pieśni i Tańca "Mazowsze" pod kierownictwem Tadeusza Sygietyńskiego i Miry Zimińskiej. Repertuar składał się z piosenek przeplatanych tańcami z regionów centralnej Polski - opoczyńskiego, kurpiowskiego i mazowieckiego. Zespół został utworzony pod koniec 1948 roku.

W 1951 roku z taśmy montażowej Fabryki Samochodów Osobowych w Warszawie zjechał pierwszy samochód -Warszawa M-20. Był to pierwszy w powojennej historii Polski samochód osobowy produkowany seryjnie. W ciągu pierwszego roku wyprodukowano 1650 samochodów. Początkowo samochody były montowane z elementów sprowadzonych z ZSRR. Model M-20, zwany "garbuską", produkowano do początku lat 60.

[Kaima]

W 1455 roku, po 24 latach od spalenia na stosie, w katedrze Notre-Dame w Paryżu rozpoczął się proces rehabilitacyjny Joanny d’Arc.

W 1575 roku rozpoczął obrady Sejm elekcyjny, który wybrał na króla Stefana Batorego.

W 1806 roku wybuchło powstanie wielkopolskie. Ludność polska wystąpiła przeciwko Prusakom. 6 listopada 1806 roku do Poznania wjechali owacyjnie witany gen. Jan Henryk Dąbrowski oraz Józef Wybicki, którzy następnie przejęli władzę cywilną i wojskową w mieście. Dzień później, 7 listopada, Dąbrowski wydał odezwę do jego mieszkańców.

W 1867 roku W Warszawie urodziła się Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla. 7 listopada 1911 roku Maria Skłodowska-Curie została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie chemii. ( pierwszą nagrodę w dziedzinie fizyki otrzymała wraz z mężem w 1903 r.)

W 1900 roku rozpoczęto wydobycie w dzisiejszej KWK „Wujek” w Katowicach, które trwało do listopada 2021.

W 1918 roku proklamowano powstanie Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej. Twór określany również jako „rząd lubelski” oraz „rząd ludowy”. Była to rada ministrów pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego, utworzona przez działaczy lewicy niepodległościowej.

W 1949 roku na mocy porozumienia między rządem polskim a władzami radzieckimi Konstanty Rokossowski, radziecki dowódca, został marszałkiem Polski i ministrem obrony narodowej. Ta nominacja zapoczątkowała proces sowietyzacji polskiej armii.

[Kaima]

W 1253 roku papież Innocenty IV ogłosił w Rzymie, w bazylice Świętego Franciszka z Asyżu kanonizację biskupa Stanisława ze Szczepanowa. Jednocześnie obwieścił wzięcie pod opiekę władców polskich. Polska weszła w zależność polityczną od papiestwa, co pociągało za sobą między innymi obowiązek uiszczania świętopietrza.

W 1656 roku urodził się Edmond Halley, angielski astronom, który obliczył odległość Słońca od Ziemi i odkrył istnienie ruchów własnych gwiazd. Jego imieniem nazwano krater na Księżycu, krater na Marsie oraz kometę. Zmarł 14 stycznia 1742 roku.

W 1793 roku zbiory Luwru zostały udostępnione publiczności.

W 1895 roku Wilhelm Roentgen, prowadząc obserwacje promieni katodowych podczas eksperymentów z lampami próżniowymi, odkrył promieniowanie X. Wyniki badań opublikował 28 grudnia 1895 roku w czasopiśmie Wurzbergskiego Towarzystwa Fizyczno-Medycznego.

W 1922 roku urodził się Christian Barnard, południowoafrykański chirurg, kierownik Ośrodka Badań i Chirurgii Serca na uniwersytecie w Kapsztadzie. W grudniu 1967 roku przeprowadził pierwszą transplantację ludzkiego serca. Pacjent zmarł po 18 dniach z powodu infekcji płucnej. Kolejny pacjent żył po zabiegu 19 miesięcy. Chrystian Barnard zmarł 2 września 2001 roku.

W 1923 roku w nocy na 9 listopada doszło do puczu monachijskiego - nieudanej próby przejęcia władzy w Niemczech przez Adolfa Hitlera i generała Ericha Ludendorffa. Zakończył się rozwiązaniem NSDAP i aresztowaniem zamachowców, którzy zostali zwolnieni już w grudniu 1924 roku.

[Kaima]

W 324 roku odbyło się poświęcenie Bazyliki Laterańskiej przez papieża Sylwestra I. Bazylika była świadkiem pięciu soborów powszechnych, tu rezydowali papieże - biskupi Rzymu przez tysiąc lat, od czasów cesarza Konstantyna do niewoli awiniońskiej (1309 -1377). Bazylika Większa na Lateranie jest kościołem katedralnym papieża. Na jej frontonie widnieje napis: "Omnium Urbis et Orbis Ecclesiarum Mater et Caput" - "Matka i Głowa wszystkich kościołów miasta i świata".

W 1915 roku urodziła się Hanka Bielicka, aktorka dramatyczna i estradowa. Występowała w kabaretach: "7 kotów", "Szpak", "U Lopka", także w "Podwieczorku przy mikrofonie". W czasie występów używała gwary warszawskiej, nawiązując do przedwojennego stylu życia Warszawy. Zagrała w 20 filmach, w tym: "Zakazane piosenki", "Cafe pod Minogą". Została wyróżniona tytułem "Warszawianka roku". Zmarła 9 marca 2006 roku.

W 1918 roku miała miejsce tzw. rewolucja listopadowa w Niemczech. W Berlinie wybuchł strajk generalny. Nastąpiła fraternizacja robotników z żołnierzami. Karl Liebknecht, z balkonu pałacu cesarskiego, proklamował powstanie Wolnej Socjalistycznej Republiki. Zdetronizowano cesarza Wilhelma II.

W 1920 roku została zawarta w Paryżu Konwencja polsko-gdańska (zwana potocznie „Konwencją paryską”) - między Rzeczpospolitą Polską i Wolnym Miastem Gdańskiem - w organizacji. Konwencja regulowała prawa Polski w Gdańsku i wzajemne stosunki prawne Polski i Wolnego Miasta Gdańska w sprecyzowaniu postanowień traktatu wersalskiego.

W 1939 roku Naczelny Wódz generał Władysław Sikorski nadał Warszawie order Virtuti Militari V klasy w uznaniu bohaterskiego i wytrwałego męstwa, dowiedzionego przez ludność stołecznego miasta Warszawy w obronie przeciw najazdowi niemieckiemu.

W 1989 roku kanclerz Niemiec Helmut Kohl rozpoczął historyczną wizytę w Polsce. Podpisano umowę o dwustronnej współpracy naukowo-technicznej, zaś w Krzyżowej doszło do historycznego pojednania z udziałem Tadeusza Mazowieckiego.

W 1989 nastąpiło otwarcie granicy między NRD i RFN, symboliczne zburzenie muru berlińskiego, wybudowanego w 1961 roku. Był to system umocnień o długości 155 kilometrów, oddzielający Berlin Wschodni, stolicę NRD i miejscowości zachodniej Brandenburgii od Berlina Zachodniego.

[Kaima]

W 1444 roku armia węgierska dowodzona przez Władysława III, króla Węgier i Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz węgierskiego wodza Janosa Hunyadiego poniosła klęskę w walce pod Warną z tureckimi wojskami sułtana Murada II. W bitwie zginął król Władysław III, nazwany Warneńczykiem.

W 1884 roku urodziła się Zofia Nałkowska, pisarka i działaczka społeczno-kulturalna, autorka powieści oraz pamiętników. Stworzyła prozę psychologiczno-społeczną, w której obserwację środowiskową łączyła z analizą ludzkich charakterów, z refleksją moralną i społeczną. Autorka powieści: "Granica", "Romans Teresy Hennert", "Niedobra miłość", "Dom nad łąkami", dramatów "Dom kobiet", "Dzień jego powrotu", oraz opowiadań. Współorganizatorka Związku Zawodowego Literatów Polskich, członkini PEN-Clubu. Z jej doświadczeń w pracach Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Polsce powstały "Medaliony" - dokumentacja zbrodni hitlerowskich. Zmarła 17 grudnia 1954 roku.

W 1918 roku Józef Piłsudski wrócił do Warszawy z więzienia w Magdeburgu, gdzie trafił aresztowany przez Niemców 22 lipca 1917 roku. Po powrocie do Warszawy przejął z rąk Rady Regencyjnej władzę w Polsce jako naczelny wódz armii polskiej i Tymczasowy Naczelnik Państwa.

W 1960 roku na Sorbonie zainaugurowała działalność Katedra Literatury Polskiej.

W 1969 roku miała miejsce pierwsza emisja amerykańskiego programu edukacyjnego dla dzieci - "Ulica Sezamkowa", z którego pochodzą słynne muppety. Do dziś program doczekał się ponad 20 wersji językowych, w tym polskiej.

W 1977 roku w Wielkiej Brytanii dokonano pierwszego udanego zapłodnienia in vitro, w wyniku którego jako pierwsze „dziecko z probówki” urodziła się Louise Brown.

W 1980 roku Sąd Najwyższy PRL zarejestrował Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność". W statucie związku nie umieszczono postulowanej przez władze klauzuli o przewodniej roli PZPR w państwie i strzeżeniu sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Przedstawiciele "Solidarności" zgodzili się, aby jako aneks do statutu dołączono postanowienia konwencji numer 87 i 98 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczące wolności tworzenia związków zawodowych. Na czele "Solidarności" stanął Lech Wałęsa.

W 1982 roku w Moskwie zmarł sekretarz generalny KC KPZR Leonid Breżniew. Kierował KPZR w latach 1964 - 1982. Za jego rządów miały miejsce m.in. eskalacja zimnej wojny, interwencja Układu Warszawskiego w Czechosłowacji i sowiecka inwazja na Afganistan.

W 2006 roku weszła w życie ustawa ustanawiająca Order Krzyża Wojskowego. Jest to polski order wojskowy przyznawany żołnierzom Sił Zbrojnych i osobom cywilnym za wybitne zasługi w działaniach przeciw terroryzmowi lub podczas operacji pokojowych. Stanowi najwyższe z odznaczeń wojskowych nadawanych w Polsce za czyny bojowe w czasie pokoju.

[Kaima]

W 1673 roku wojska polskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego pokonały w bitwie pod Chocimiem Turków pod wodzą Husejna Paszy.

W 1915 roku urodziła się Nina Andrycz, aktorka nazywana "królową polskiej sceny". Zadebiutowała w latach 30. rolą królewny Regany w "Królu Lirze" Szekspira. Stworzyła wiele scenicznych kreacji, które weszły do historii polskiego teatru. Napisała tomik poezji "Róża dla nikogo" i powieść "My rozdwojeni".

W 1918 roku w wagonie kolejowym w lesie pod francuskim Compičgne podpisano układ rozejmowy pomiędzy Ententą a Cesarstwem Niemieckim, który zakończył I wojnę światową.

W 1918 roku po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość. Na pamiątkę tego wydarzenia od 1937 roku, 11 listopada jest świętem narodowym. Święto zostało ustanowione ustawą z dnia 23 kwietnia 1937 roku, następnie zniesione ustawą Krajowej Rady Narodowej 22 lipca 1945 roku. Przywrócono je ustawą w okresie transformacji systemowej w 1989.

W 1941 roku w pierwszej egzekucji przed Ścianą Straceń w KL Auschwitz Niemcy rozstrzelali 151 polskich więźniów. Ogółem w tym miejscu rozstrzelano co najmniej kilka tysięcy osób, głównie Polaków.

W 1944 roku fabryka Edwarda Wedla wznowiła produkcję jako pierwszy zakład produkcyjny w wyzwolonej od Niemców prawobrzeżnej Warszawie.

W 1949 roku zaczęło się trzydniowe III Plenum KC PZPR, podczas którego usunięto z partii twórców tak zwanego "odchylenia prawicowo - nacjonalistycznego" - Władysława Gomułkę, Zenona Kliszko i Mariana Spychalskiego.

W 2004 roku zmarł Jasir Arafat, prezydent Autonomii Palestyńskiej, przywódca palestyńskiego ruchu wyzwoleńczego, założyciel Fatah - Ruchu Narodowego Wyzwolenia Palestyny. Laureat - wspólnie z Icchakiem Rabinem i Szimonem Peresem - Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 roku. (ur. 24.08.1929)

[Kaima]

W 1454 roku król Kazimierz Jagiellończyk wydał w Nieszawie przywilej dzielnicowy dla Wielkopolski. Tzw. "statuty nieszawskie" uzależniajały ważne decyzje państwowe od zgody sejmików szlacheckich. Najważniejsze było postanowienie redakcji wielkopolskiej, iż król nie może ustanawiać nowych praw, zwoływać pospolitego ruszenia i nakładać podatków nadzwyczajnych bez odwołania się do sejmików ziemskich. Postanowienie to pominięto w tekście dla Małopolski i Rusi.

W 1898 roku urodził się Henryk Sucharski, major, dowódca Westerplatte podczas wojny obronnej 1939 roku. Do 1945 roku przebywał w niewoli niemieckiej. Jego prochy sprowadzono do kraju i złożono na Westerplatte, 1 września 1971 roku. Zmarł w Neapolu 30 sierpnia 1946 roku.

W 1918 roku Austria została proklamowana republiką.

W 1933 roku w wyborach do Reichstagu NSDAP otrzymała 92% poparcia.

W 1948 roku Stefan Wyszyński został arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim i Prymasem Polski. Był wówczas najmłodszym biskupem w Polsce, na swojego następcę wyznaczył go zmarły 22 października kardynał August Hlond.

W 1989 roku papież Jan Paweł II kanonizował brata Alberta Chmielewskiego.

W 1992 roku sprowadzona z Francji urna z prochami gen. Kazimierza Sosnkowskiego została złożona w podziemiach bazyliki archikatedralnej św. Jana Chrzciciela w Warszawie.

[Kaima]

W 1806 roku urodziła się Emilia Plater, uczestniczka powstania listopadowego walcząca w oddziale partyzanckim na Żmudzi. Stała się symbolem bohaterstwa kobiet polskich walczących o niepodległość - bohaterka narodowa Polski, Białorusi i Litwy. Adam Mickiewicz poświęcił jej wiersz "Śmierć pułkownika". Zmarła 23 grudnia 1831 roku.

W 1817 roku we Lwowie powstał Zakład Narodowy im. Ossolińskich "Ossolineum" - biblioteka, wydawnictwo i ośrodek badań nad kulturą polską.

W 1836 roku urodził się Jarosław Dąbrowski - generał, działacz rewolucyjny i niepodległościowy, organizator Centralnego Komitetu Narodowego przygotowującego powstanie narodowe. Aresztowany przed jego wybuchem, zesłany na katorgę, w drodze na Syberię zbiegł. Uczestnik Komuny Paryskiej, kilka dni przed śmiercią został mianowany naczelnym wodzem wojsk Komuny. Zginął w obronie Paryża, 23 maja 1871 roku.

W 1907 roku we francuskim Lisieux Paul Cornu wzniósł się po raz pierwszy w historii dwuwirnikowym śmigłowcem własnej konstrukcji na wysokość 30 cm i utrzymywał w powietrzu przez 20 sekund.

W 1924 roku Władysław Reymont, jako drugi po Henryku Sienkiewiczu polski pisarz, otrzymał literacką nagrodę Nobla za powieść "Chłopi". Autor w mistrzowski sposób oddał mentalność i sposób wyrażania się chłopów. Powieść dobrze przyjęta przez czytelników, wkrótce została przełożona na język niemiecki, rosyjski, szwedzki, czeski, hiszpański i angielski.

W 1939 roku premier i Naczelny Wódz, generał Władysław Sikorski powołał Komitet Ministrów do spraw Kraju oraz Związek Walki Zbrojnej. Organizacja ta zastąpiła Służbę Zwycięstwu Polski. ZWZ miał skupić wojskową konspirację na ziemiach polskich. Komendantem został Kazimierz Sosnkowski rezydujący w Paryżu. W kraju działalnością ZWZ kierował pułkownik Stefan Rowecki, pseudonim Grot.

W 1965 roku Sobór Watykański II przyjął deklarację potępiającą antysemityzm.

[Kaima]

W 1666 roku w Gresham College w Londynie przeprowadzono pierwszą udaną transfuzję krwi (między psami).

W 1888 roku zainaugurował działalność Instytut Pasteura w Paryżu - prywatna instytucja naukowo-badawcza non-profit. Zajmuje się głównie mikrobiologią, immunologią, zwalczaniem chorób zakaźnych oraz produkcją szczepionek i surowic.

W 1901 roku austriacki lekarz Karl Landsteiner odkrył trzy grupy krwi nazwane "A", "B" i "O", za co w 1930 roku otrzymał Nagrodę Nobla. Urodził się 14 czerwca 1868roku, zmarł 26 czerwca 1943.

W 1918 roku Józef Piłsudski przejął całkowitą władzę w kraju z rąk Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego. Trzy dni wcześniej Rada przekazała mu władzę nad wojskiem. Królestwo Polskie stało się Republiką Polską, zaczątkiem II Rzeczypospolitej.

W 1922 roku rozpoczęła działalność BBC - British Broadcasting Corporation (Brytyjska Korporacja Nadawcza), główny brytyjski publiczny nadawca radiowo-telewizyjny, największa tego rodzaju instytucja na świecie.

W 1926 roku odsłonięto pomnik Fryderyka Chopina w warszawskich Łazienkach Królewskich.

W 1948 roku w Londynie urodził się obecny król Wielkiej Brytanii, Karol III. Właściwie nazywa się: Charles Philip Arthur George Mountbatten-Windsor, jest synem Elżbiety II i księcia Filipa. W 1981 roku ożenił się z Dianą Spencer, z którą wziął rozwód w 1996 roku. Z księżną Dianą ma dwóch synów: Williama oraz Henry'ego. Diana zginęła w wypadku samochodowym w 1997 roku. W 2005 roku książę Karol poślubił Camilę Parker Bowles, długoletnią towarzyszkę życia.

W 1990 roku w Warszawie nastąpiło podpisanie polsko-niemieckiego traktatu o potwierdzeniu granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec.

W 1994 roku rozpoczęła się regularna komunikacja Eurotunelem. Jest to tunel kolejowy pod Cieśniną Kaletańską – najwęższą częścią kanału La Manche. Długi na ok. 50 km. Łączy Calais we Francji z Folkestone w Wielkiej Brytanii. Został wybudowany i jest obsługiwany przez brytyjsko-francuskie, prywatne konsorcjum Eurotunnel plc

[Kaima]

W 1620 roku w Warszawie niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski usiłował dokonać zamachu na króla Zygmunta III Wazę. Śledztwo z wykorzystaniem tortur w celu ujawnienia ewentualnych wspólników nie wyjaśniło przyczyny zamachu. Zeznania zamachowca stały się źródłem powiedzenia "pleść jak Piekarski na mękach" oznaczającego - gadać bzdury, mówić od rzeczy.

W 1777 roku w Yorku w stanie Pensylwania Kongres Kontynentalny przyjął Artykuły konfederacji i wieczystej unii - zasady ustrojowe przyjęte wspólnie przez 13 byłych kolonii brytyjskich w Ameryce Północnej. Zasady weszły w życie 1 marca 1781 roku, gdy zostały ratyfikowane przez wszystkie trzynaście stanów, które przyjęły nazwę Stanów Zjednoczonych Ameryki. Artykuły konfederacji zostały zastąpione przez Konstytucję Stanów Zjednoczonych 4 marca 1789 roku.

W 1820 roku w Warszawie została otwarta Szkoła Aplikacyjna - wyższa uczelnia wojskowa w czasach Królestwa Polskiego. Komendantem był Józef Sowiński. Szkoła kształciła oficerów kwatermistrzostwa, inżynierii oraz artylerii, piechoty i jazdy. Mieściła się w gmachu Collegium Nobilium, ukończyło ją 100 absolwentów.

W 1822 roku uruchomiono latarnię morską na Rozewiu. Obecnie to najstarsza latarnia na polskim wybrzeżu.

W 1916 roku zmarł Henryk Sienkiewicz, jeden z najpopularniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku, laureat nagrody Nobla z 1905 roku, autor "Krzyżaków" i "Trylogii", znany ze społecznictwa i działalności publicznej. Wiele lat pisał artykuły do warszawskiej prasy - "Tygodnika Ilustrowanego", "Przeglądu Tygodniowego" i "Niwy". Autor nowel: "Latarnik", "Hania", "Sachem", "Za chlebem", powieści: "W pustyni i w puszczy", "Quo vadis". Jego utwory wielokrotnie ekranizowano. Urodził się 5 maja 1846 roku.

W 1920 roku utworzono Wolne Miasto Gdańsk. Istniało w okresie międzywojennym jako autonomiczne miasto-państwo, pod ochroną Ligi Narodów. Jego powstanie było wynikiem przegranej Cesarstwa Niemieckiego w I wojnie światowej i jednym z rozstrzygnięć traktatu wersalskiego (1919) w kwestii ustalenia granicy polsko-niemieckiej. Utworzenie Wolnego Miasta Gdańska było kompromisem, który nie zadowolił ani Polaków, ani Niemców.

W 1989 roku Lech Wałęsa jako trzeci w historii niepełniący funkcji głowy państwa bądź szefa rządu cudzoziemiec (po markizie Marie Jospephie de La Fayette i Winstonie Churchillu) wygłosił przemówienie do połączonych izb Kongresu Stanów Zjednoczonych. Tłumaczem był Jacek Kalabiński.

W 1998 roku weszły w życie nowe przepisy Konkordatu dotyczące zawierania małżeństw. Zgodnie z przyjętymi zapisami, ksiądz udzielający ślubu jest zobowiązany do zgłoszenia tego faktu w ciągu pięciu dni w Urzędzie Stanu Cywilnego, (jeśli nowożeńcy wcześniej nie zawarli małżeństwa w USC).

[Kaima]

W 1794 roku pod Radoszycami nastąpiło rozwiązanie oddziałów powstańczych. Był to koniec powstania kościuszkowskiego. Do więzień rosyjskich wywieziono przywódców Tadeusza Kościuszkę i Tomasza Wawrzeckiego. Na kraj spadły represje i konfiskaty, między innymi wywieziono do Rosji zbiory Biblioteki Załuskich oraz Archiwum Metryki Koronnej i Litewskiej. Po upadku powstania, w 1795 roku Austria, Prusy i Rosja dokonały trzeciego rozbioru Polski.

W 1846 roku w wyniku nieudanego powstania krakowskiego zlikwidowano odrębność Wolnego Miasta Krakowa. Za zgodą władców Prus i Rosji obszar Rzeczpospolitej Krakowskiej włączono w skład Cesarstwa Austrii i utworzono Wielkie Księstwo Krakowskie. Powstanie, które rozpoczęło się 21 lutego 1846 roku i trwało do 4 marca miało objąć wszystkie zabory, jednak w Królestwie Polskim przeszło bez echa, a w zaborze pruskim w wyniku zdrady aresztowano przywódców powstania i stłumiono szybko nieliczne wystąpienia zbrojne.

W 1848 roku w Londynie odbył się ostatni publiczny koncert Fryderyka Chopina.

W 1901 roku w Warszawie zainaugurowano działalność hotelu Bristol. Tego dnia zorganizowano przyjęcie dla pracujących przy budowie hotelu, dzień później nastąpiło poświęcenie pomieszczeń, a 19 listopada - uroczyste powitanie pierwszego gościa. Bristol jest najstarszym działającym hotelem w stolicy.

W 1918 roku w ogłoszonym telegramie, adresowanym do państw Ententy, neutralnych i Republiki Niemieckiej, Józef Piłsudski obwieścił powstanie państwa polskiego.

W 1945 roku została utworzona Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury - UNESCO. Na jej siedzibę wybrano Paryż.

W 1989 roku w Warszawie zdemontowano zaprojektowany przez Zbigniewa Dunajewskiego w 1951 roku pomnik Feliksa Dzierżyńskiego. Plac, również nazwany imieniem sowieckiego działacza komunistycznego, powrócił do swojej dawnej nazwy - Plac Bankowy.

[Kaima]

W 3 w. p.n.e. według obliczeń Klemensa z Aleksandrii urodził Jezus Chrystus.

W 1796 roku zmarła caryca Katarzyna II Wielka (własciwie Sophie Frederike Auguste zu Anhalt-Zerbst). Cesarzową Rosji była od 1762 roku. Czasy jej rządów to umocnienie stanowego państwa absolutystycznego. Jej zasługą było wzmocnienie Rosji przez utrwalenie w niej porządku feudalnego oraz kolonizacja terenów zauralskich. W działalności zagranicznej prowadziła politykę ekspansji - pokonała Turcję i przyczyniła się do rozbioru Polski oraz likwidacji jej jako państwa. Przez zachodnich filozofów podziwiana za mądrość, umiłowanie wiedzy i sprzyjanie oświeceniu, przez długie lata prowadziła korespondencję z Wolterem. Urodziła się 2 maja 1729 roku w Szczecinie.

W 1869 roku odbyło się oficjalne otwarcie Kanału Sueskiego łączącego Morze Śródziemne z Morzem Czerwonym, z udziałem wielu koronowanych głów i książąt, między innymi cesarza Austrii Franciszka Józefa i cesarzowej Eugenii.

W 1873 roku z połączenia leżących naprzeciwko siebie trzech naddunajskich miast (Budy, Óbudy i Pesztu) utworzono Budapeszt.

W 1989 roku została stłumiona przez milicję legalna demonstracja studentów w Pradze. Pogłoska o śmierci studenta spowodowała ogłoszenie strajku aktorów i studentów, dając początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji. Wydarzenia te doprowadziły do obalenia systemu komunistycznego oraz elit sprawujących władzę. Transformacja ustrojowa, która nastąpiła niedługo później, pozwoliła Czechosłowacji wstąpić na drogę demokracji parlamentarnej.

W 1997 roku weszła w życie, uchwalona przez Sejm 2 kwietnia, nowa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.

W 2008 roku Sąd Najwyższy Nepalu nakazał legalizację małżeństw homoseksualnych.

W 2019 roku w chińskim Wuhan stwierdzono pierwszy przypadek zachorowania na COVID-19.

[Kaima]

W 1307 roku według legendy Wilhelm Tell zestrzelił z kuszy jabłko umieszczone na głowie swego syna.

W 1626 roku w Rzymie została wyświęcona bazylika św. Piotra, której budowę rozpoczęto w 1452 roku. Jest to drugi co do wielkości kościół na świecie. Powstał na miejscu bazyliki wczesnochrześcijańskiej, zbudowanej ok. 324 roku przez Konstantyna Wielkiego.

W 1632 roku została wydana Biblia gdańska - przekład Pisma Świętego na język polski z roku 1632, dokonany wspólnie przez braci czeskich i kalwinistów. Jest to jedno z najpopularniejszych polskich tłumaczeń protestanckich.

W 1860 roku urodził się Ignacy Paderewski, pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy i polityk, w latach 1919-1921 minister spraw zagranicznych RP, sygnatariusz traktatu wersalskiego. Jako działacz społeczny znaczne sumy ze swoich dochodów przeznaczał na cele dobroczynne, oświatowe i niepodległościowe.

W 1881 roku w Paryżu zainaugurował działalność kabaret Le Chat Noir.

W 1907 roku na scenie paryskiej opery rosyjska balerina Anna Pawłowa zatańczyła solową partię "umierającego łabędzia", w "Jeziorze łabędzim" Piotra Czajkowskiego, dzięki której osiągnęła światowy rozgłos, stając się najsłynniejszą tancerką swej epoki.

W 1939 roku rząd generała Władysława Sikorskiego zawarł umowę z władzami brytyjskimi o utworzeniu Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii. Był to pierwszy akt międzynarodowy, podpisany przez Rząd RP na uchodźstwie.

W 1965 roku biskupi polscy wysłali list do biskupów niemieckich, wzywający do pojednania obu narodów. Napisali w nim słynne słowa: "przebaczamy i prosimy o wybaczenie". List zawierał zaproszenie do udziału w obchodach 1000-lecia chrztu Polski. Podczas obrad Soboru Watykańskiego II, list podpisało 34 polskich biskupów, między innymi kardynał Stefan Wyszyński i Karol Wojtyła. List spotkał się on z ostrą reakcją władz PRL.

[Kaima]

W 1190 roku został założony zakon krzyżacki. k – jeden z trzech największych, obok joannitów i templariuszy, chrześcijańskich zakonów rycerskich, które powstały na fali krucjat w XI i XII wieku. Sprowadzony w 1226 na Mazowsze przez Konrada Mazowieckiego, by zapewnić obronę posiadłości piastowskich przed Prusami, dokonał ich podboju i chrystianizacji, opanował militarnie obszary późniejszych Prus Wschodnich oraz dzisiejszej Łotwy i Estonii tworząc z tych ziem własne państwo.

W 1557 roku zmarła królowa Bona, żona Zygmunta Starego, córka księcia Mediolanu i Izabeli Aragońskiej. W Ujazdowie zbudowała drewniany dwór ze słynnym włoskim ogrodem, zasłynęła jako świetna administratorka. Stanowiła silną indywidualność, jej postać wywołała wiele sprzecznych sądów potomnych i współczesnych. Według panującej opinii, królowa Bona została otruta. (ur. 2.02.1494)

W 1765 roku zainaugurował działalność warszawski Teatr Narodowy, powołany przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W nieistniejącym dziś budynku Operalni Saskiej przy ul. Królewskiej, odbyła się premiera "Natrętów" Józefa Bielawskiego, komedii opartej na pomyśle zaczerpniętym z Molière’a. Teatr wielokrotnie zmieniał siedzibę - do obecnej przy placu Teatralnym 3 przeprowadził się w 1833 roku. Po odbudowie ze zniszczeń wojennych gmach teatru oddano do użytku w 1965 roku. Mieści się tam także Teatr Wielki - Opera Narodowa.

W 1816 roku car Aleksander I otworzył Królewski Uniwersytet Warszawski zwany początkowo Szkołą Główną. Tworzyło go 5 wydziałów: prawa i administracji, lekarski, filozoficzny, teologiczny, nauk i sztuk pięknych. Pomyślny rozwój uczelni przerwało powstanie listopadowe, kiedy to w ramach represji uczelnię zamknięto.

W 1885 roku urodził się Kazimierz Sosnkowski - generał, działacz niepodległościowy. Po śmierci Władysława Sikorskiego został Naczelnym Wodzem Wojska Polskiego. Przemierzył szlak bojowy I Brygady Legionów, był więziony w Magdeburgu razem z Józefem Piłsudskim. W międzywojennej Polsce - minister spraw wojskowych, w kampanii wrześniowej kierował połączonymi armiami "Karpaty" i "Kraków". Za krytykę aliantów został zdymisjonowany w 1944 na żądanie Churchilla. (zm. 11.10.1969)

W 1942 roku wojska radzieckie rozpoczęły ofensywę pod Stalingradem okrążając niemiecką 6. Armię gen. Friedricha von Paulusa.

W 1980 roku rozpoczęto wydobycie w KWB „Bełchatów”.

[Kaima]

W 1648 roku po śmierci brata, Władysława IV Wazy, Jan II Kazimierz Waza został obrany władcą Rzeczypospolitej, po trwającej sześć miesięcy wolnej elekcji. 17 stycznia 1649 w katedrze wawelskiej arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Maciej Łubieński koronował Jana Kazimierza na króla Polski.

W 1820 – brytyjski statek wielorybniczy „Essex” został staranowany przez kaszalota i zatonął w odległości 3700 km od wybrzeży Ameryki Południowej. 21-osobowa załoga przeniosła się na 3 szalupy i przez ponad 4 miesiące dryfowała po Pacyfiku. W tym czasie na pokładach łodzi dochodziło do aktów kanibalizmu. Ostatni pozostali przy życiu rozbitkowie zostali uratowani 5 kwietnia 1821 roku. Historia ta zainspirowała Hermana Melville’a do napisania powieści Moby Dick.

W 1898 roku we Lwowie odsłonięto pomnik króla Jana III Sobieskiego, który obecnie znajduje się w Gdańsku.

W 1900 roku w dworku malarza Włodzimierza Tetmajera w Bronowicach pod Krakowem odbyły się uroczystości weselne poety Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny, które zainspirowały Stanisława Wyspiańskiego do napisania dramatu "Wesele".

W 1947 roku przyszła królowa brytyjska Elżbieta II poślubiła Filipa Mountbattena.

W 1952 roku na swym inauguracyjnym posiedzeniu nowo wybrany Sejm PRL I kadencji dokonał wyboru składu Rady Państwa, utworzonej w miejsce zlikwidowanego urzędu prezydenckiego. Dotychczasowy prezydent Bolesław Bierut zastąpił Józefa Cyrankiewicza na stanowisku premiera.

W 1959 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Deklarację praw dziecka - zbiór postulatów dotyczących zapewnienia dzieciom właściwych warunków życia i rozwoju.

[Kaima]

W 1620 roku statek „Mayflower” z pierwszymi kolonistami angielskimi (tzw. pielgrzymami) dotarł do wybrzeży Ameryki Północnej.

W 1694 roku urodził się Voltaire, francuski pisarz i historyk, czołowy myśliciel oświecenia, autor "Traktatu o tolerancji". (zm. 30.05.1778).

W 1783 roku miał miejsce pierwszy lot człowieka balonem. Francuzi Jean Pilatre de Rozier i markiz d'Arlandez przelecieli nad Paryżem w ciągu 25 minut odcinek 8-miu kilometrów, osiągając pułap 300 metrów.

W 1918 roku rząd Jędrzeja Moraczewskiego ogłosił manifest zapowiadający reformę rolną i nacjonalizację niektórych gałęzi przemysłu.

W 1945 roku Rada Ministrów ustanowiła państwowe odznaczenie wojskowe "Medal za Warszawę 1939–1945".

W 1947 roku rozporządzeniem Rady Ministrów został utworzony Białowieski Park Narodowy, najstarszy park narodowy w Polsce, w 1977 roku uznany za światowy Rezerwat Biosfery. Dwa lata później UNESCO wpisało Białowieski Park Narodowy na Światową Listę Dziedzictwa Ludzkości.

W 1994 roku na konferencji prasowej w NBP odbyła się oficjalna prezentacja nowych wzorów monet i banknotów przed planowaną denominacją złotego.

W 1995 roku zakończyły się rokowania w sprawie Bośni w Dayton. Prezydenci: Bośni - Alija Izetbegowić, Chorwacji - Franjo Tudjman i Serbii - Slobodan Miloszević parafowali w obecności prezydenta Stanów Zjednoczonych Billa Clintona układ pokojowy kończący wojnę na Bałkanach.

[Kaima]

W 1497 roku portugalski odkrywca i podróżnik, Vasco da Gama, opłynął Przylądek Dobrej Nadziei.

W 1864 roku zakończono budowę Mostu Kierbedzia w Warszawie. Był to pierwszy warszawski stalowy most na Wiśle zbudowany według projektu Stanisława Kierbedzia.
Most został wysadzony w sierpniu 1915 przez wojska rosyjskie, oraz we wrześniu 1944 przez wojska niemieckie. Współcześnie w jego miejscu znajduje się most Śląsko-Dąbrowski.

W 1890 roku urodził się Charles de Gaulle, francuski generał, mąż stanu, prezydent Republiki Francuskiej. W czasie II wojny światowej stał na czele emigracyjnego rządu Francji, kontynuującego walkę z Niemcami hitlerowskimi. W latach 1959 -1969 był prezydentem Francji i twórcą nowej konstytucji ustanawiającej półprezydencki system rządów. Zmarł 9 listopada 1970 roku.

W 1916 roku zmarł Jack London (właściwe nazwisko John Griffith), pisarz amerykański, autor powieści i opowiadań o zabarwieniu przygodowym i autobiograficznym, ukazujących samotną walkę człowieka z panującym porządkiem społecznym, losem i siłami przyrody. Do najbardziej znanych powieści należy "Wilk morski", "Biały kieł" i "Martin Eden". Urodził się 12 stycznia 1876 roku.

W 1918 roku na podstawie dekretu przedłożonego przez rząd Jędrzeja Moraczewskiego, Józef Piłsudski został mianowany Tymczasowym Naczelnikiem Państwa i powierzono mu sprawowanie władzy do czasu ukonstytuowania się Sejmu Ustawodawczego.

W 1918 roku nastąpiło oswobodzenie Lwowa. Polsko-ukraińskie walki o miasto, które rozpoczęły się 1 listopada 1918 roku, zakończyły się zwycięstwem polskich żołnierzy, wspieranych przez bohaterskich mieszkańców, w tym młodzież - nazwaną później Orlętami Lwowskimi.
W 1920 roku Józef Piłsudski nadał miastu Order Virtuti Militari za bohaterską jego obronę.

W 1963 roku zginął z rąk zamachowca 35. prezydent Stanów Zjednoczonych John Fitzgerald Kennedy. Urząd sprawował od 20 stycznia 1961 roku.

W 2005 roku Angela Merkel, przewodnicząca Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej, została ósmym kanclerzem w powojennej historii Niemiec i pierwszą kobietą na tym stanowisku.

W 2017 roku Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii skazał dowódcę bośniackich Serbów gen. Ratko Mladicia na karę dożywotniego pozbawienia wolności, uznając go winnym zbrodni ludobójstwa oraz zbrodni przeciwko ludzkości.

[Kaima]

W 1793 roku zakończyły się obrady Sejmu grodzieńskiego, ostatniego sejmu I Rzeczypospolitej, zwołanego w Grodnie przez Imperium Rosyjskie. Obradował od 17 czerwca pod laską marszałka Stanisława Kostki Bielińskiego. Był to ostatni i jeden z najbardziej burzliwych sejmów I Rzeczypospolitej. Od pierwszej jego sesji dochodziło do gwałtownych sporów, rękoczynów oraz interwencji wojsk rosyjskich. Odbywał się po przegranej w 1792 roku wojnie z Rosją, po zawiązaniu konfederacji targowickiej, po wkroczeniu w ziemie Rzeczypospolitej wojsk Królestwa Prus.

W 1899 roku w San Francisco w hotelu "Palais Royale" zainstalowano pierwszą na świecie szafę grającą.

W 1927 roku padła Kasztanka, ulubiona klacz marszałka Józefa Piłsudskiego.

W 1943 roku Władysław Gomułka został I sekretarzem PPR.

W 1989 roku Sejm podjął decyzję o likwidacji ORMO i Urzędu do spraw Wyznań. Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej była paramilitarną organizacją ochotniczą i społeczną wspierającą Milicję Obywatelską. Powołano ją w 1946 roku. W szczytowym okresie liczyła ok. 400 tysięcy ludzi, w większości rekrutowanych spośród członków PZPR, ale również z dużym udziałem ZSL, SD i bezpartyjnych. ORMO podlegała bezpośrednio terenowym strukturom PZPR.

W 2003 roku w Gruzji wybuchła "Rewolucja Róż". Pokojowe protesty Gruzinów doprowadziły do ustąpienia prezydenta Eduarda Szewardnadze i zastąpienia go przez prozachodniego reformatora Michaiła Saakaszwilego. Mimo, że uliczne protesty zaczęły się na początku listopada, to 23.11 Gruzini obchodzą rocznicę tej "rewolucji", gdyż tego dnia ustąpił Szewardnadze.

[Kaima]

W 1642 roku holenderski żeglarz Abel Tasman odkrył Ziemię van Diemena, wyspę położoną przy południowo-wschodnich wybrzeżach Australii, którą dla upamiętnienia odkrywcy nazwano Tasmanią.

W 1644 roku odsłonięto w Warszawie na placu Zamkowym pomnik - kolumnę Zygmunta III. Monument został wzniesiony z fundacji Władysława IV Wazy według projektu Augustyna Locciego i Constantino Tencalli.

W 1838 roku powstała Biblioteka Polska w Paryżu (fr. Bibliothčque polonaise de Paris) – polska placówka kulturalna, założona m.in. przez Adama Jerzego Czartoryskiego i Juliana Ursyna Niemcewicza jako fundacja Wielkiej Emigracji. Miała za zadanie zbierać, ocalałe od grabieży i zniszczeń, książki, archiwa i pamiątki narodowe. Stała się ośrodkiem dokumentacyjnym otwartym do dyspozycji Polaków i cudzoziemców. W 2013 roku UNESCO wpisało Bibliotekę, Towarzystwo Historyczno-Literackie w Paryżu i Muzeum Adama Mickiewicza w Paryżu do Rejestru Pamięci Świata.

W 1857 roku w Warszawie została założona Księgarnia Gebethnera i Wolffa, przedsiębiorstwo wydawnicze i księgarskie. Istniało do 1950.

W 1859 roku angielski przyrodnik Karol Darwin opublikował słynną pracę "O powstaniu gatunków drogą doboru naturalnego", w której ogłosił, że to właśnie dobór naturalny jest podstawowym czynnikiem nadającym kierunek ewolucji gatunków; ta teoria ewolucji, choć w znacznie zmienionej formie, jest podstawą współczesnej biologii.

W 1891 roku urodziła się Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka, dramatopisarka. Była córką Wojciecha Kossaka. Związana z poetycką grupą "Skamander", tworzyła subtelne liryki, głównie miłosne. Wydała zbiory wierszy "Niebieskie migdały", "Pocałunki", Baba dziwo". Zmarła 9 lipca 1945 roku.

W 1938 roku dekretem prezydenta Ignacego Mościckiego rozwiązano funkcjonujące w Polsce loże wolnomularskie.

W 1947 roku rozpoczął się w Krakowie przed polskim Najwyższym Trybunałem Narodowym pierwszy Proces Oświęcimski. Na ławie oskarżonych zasiadło 40 byłych członków załogi niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

[Kaima]

W 1764 roku w warszawskiej kolegiacie świętego Jana odbyła się koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego króla Polski. Dokładnie 31 lat później, w 1795 roku, król abdykował na rzecz Rosji.

W 1915 roku Albert Einstein sformułował ogólną teorię względności, która została opublikowana w następnym roku.

W 1937 roku podniesiono banderę na niszczycielu ORP „Błyskawica”, jednym z dwóch zbudowanych okrętów typu Grom. Uczestniczył w działaniach II wojny światowej od pierwszych do ostatnich dni walk w Europie, operując na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym. Brał udział między innymi w kampanii norweskiej i ewakuacji Dunkierki, bitwie o Atlantyk, operacjach „Torch” i „Overlord” oraz bitwie pod Ushant. Działalność operacyjną u boku aliantów zakończył udziałem w operacji „Deadlight”. W maju 1946 został przejęty przez Royal Navy, pod polską banderę powrócił 1 lipca 1947 roku.

W 1960 roku odbyła się premiera filmu przygodowego "Szatan z siódmej klasy" w reżyserii Marii Kaniewskiej na podstawie powieści Kornela Makuszyńskiego. Głównym bohaterem jest Adam Cisowski, logicznie myślący chłopiec z żyłką detektywistyczną. Powieść opowiada o tajemnicy z czasów wojen napoleońskich – zagadce, którą Adaś, wraz z rodziną Gąsowskich będzie musiał rozwiązać. W odróżnieniu od pierwowzoru książkowego akcję przeniesiono z okresu międzywojennego w czasy po II wojnie światowej.

W 1967 roku w Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera "Dziadów" w inscenizacji Kazimierza Dejmka. Przedstawienie przygotowano dla uczczenia 50. rocznicy rewolucji październikowej. Władze zdjęły je z afisza 30 stycznia 1968 roku, co spowodowało protesty studenckie i w rezultacie wydarzenia marcowe, najbardziej burzliwe od 1956 roku wystąpienia polityczne przeciwko ograniczaniu swobód obywatelskich.

W 1969 roku John Lennon zwrócił królowej Elżbiecie Order Imperium Brytyjskiego na znak protestu przeciwko poparciu Wielkiej Brytanii dla amerykańskiej interwencji w Wietnamie.

W 1992 roku Czechosłowackie Zgromadzenie Federalne przyjęło ustawę o rozwiązaniu CSRF i podziale państwa na dwie niezależne republiki: Czeską i Słowacką. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 1993 roku.